ମଧୁର ଜଳୀୟ ମାଛର ରୋଗ ଓ ତାର ପ୍ରତିକାର ବିଷୟରେ ଜାଣନ୍ତୁ

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜଳଜୀବ ପରି ମାଛରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରୋଗ ହୋଇଥାଏ । ସ୍ଥଳବିଶେଷରେ ଓ ସମୟ ସମୟରେ ଏହା ଖୁବ୍ ଗୁରୁତର ହୋଇ ମାଛ ଚାଷର ବିଶେଷ କ୍ଷତି ଘଟାଇଥାଏ । ମାଛ ଚାଷକୁ ଲାଭଜନକ କରିବାକୁ ହେଲେ ମାଛର ରୋଗ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ମାଛକୁ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ରୋଗ ହୋଇଥା, କାହାଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ, କେଉଁ ପ୍ରକାର ହୋଇଥାଏ ଏହାର ଲକ୍ଷଣ କ\'ଣ, ତାହାର ପ୍ରତିକାର କିପରି ହେବ ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟରେ କିଛି ମାତ୍ର ଜଣାଥିଲେ ମାଛଚାଷୀ କେବେ ହେଁ କ୍ଷତିରେ ପଡ଼ି ନଥାଏ ।

(କ) ମାଛକୁ କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ରୋଗ ହୋଇଥାଏ –
ମାଛର ଯେଉଁ ସବୁ କାରଣରୁ ରୋଗ ହୋଇଥାଏ, ମୁଖ୍ୟତଃ ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
୧. ପୂର୍ବରୁ ରେ।।ଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିବା ଯାଆଁଳା ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିଲେ ।
୨. ମାଛ ଚାଷରେ ବ୍ୟବହୃତ ଉପକରଣ ଯଥା ଜାଲ, ବାଲ୍‌ଟି ଇତ୍ୟାଦିକୁ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ମାଛ ପୋଖରୀରେ ବ୍ୟବହାର କରି ପୁଣି ମାଛ ପୋଖରୀରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ।
୩. ପୋଖରୀର ଜଳର ପରିମାଣ ଓ ଗୁଣକୁ ବିଚାର ନକରି ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିଥିଲେ ।
୪. ମାଛମ।।ନେ ଉଚିତ ପରିମାଣରେ ଓ ଉତ୍ତରମାନର ପ୍ରାକୃତିକ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ପାଇ ନ ପାରିଲେ କିମ୍ବା ମାଛକୁ ଉଚିତ ପରିମାଣର କୃତ୍ରିମ ସୁଷମ ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆ ନଗଲେ ।
୫. ମାଛ ପୋଖରୀରେ ଦୁର୍ଗନ୍ଧ, ନାଳୀ, ନର୍ଦ୍ଦମା ପାଣି ପଶୁଥିଲେ ।
୬. ମାଛ ପୋଖରୀରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରିମାଣରୁ ଅଧିକ ଜୈବ ଅଥବା ରାସାୟନିକ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରୁଥିଲେ ।
୭. ମାଛ ପୋଖରୀ ଜଳାରେ ଉତ୍ତାପ, ଅମ୍ଳଜାନ, ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳଜାନ, ଅମ୍ଳତ୍ୱ, କ୍ଷାରତ୍ୱ ଓ ଜଳସ୍ତରରେ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ।
ମାଛ ଶରୀରରେ ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତିରୋଧ ଶକ୍ତି ଯଥେଷ୍ଟ ଥାଏ, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରୋଗ ଜାତ କରୁଥିବା ଜୀବାଣୁ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବାରେ ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ହୋଇଥାନ୍ତି । ମାତ୍ର ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଖାଦ୍ୟାଭାବ ବା ପ୍ରତିକୂଳ ପରିବେଶ ଯୋଗୁ ମାଛର ଶରୀର ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ ଓ ଏହି ପ୍ରତିରୋଧୀ ଶକ୍ତି କମିଆସେ, ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ଜୀବାଣୁମାନେ ମାଛ ଶରୀରରେ ପ୍ରବେଶ କରି ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି ।
ପୋଖରୀରେ ମାଛ ରୋଗ ନେଇ କିପରି ସନ୍ଦେହ କରାଯାଏ :
କାର୍ପ ମାଛଗୁଡ଼ିକ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇ ପଡ଼ିଲେଶ ଦୁର୍ଗବଳ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତିହ । ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାରେ ଅନିଛା ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି । ବହୁଗୁଡ଼ିଏ ମାଛ ଯଦି ଏକ ସମୟରେ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି, ତେବେ ଦେଉଥିବା କୃତ୍ରିମ ଖାଦ୍ୟ ବଳକା ହୋଇ ରହିଥାଏ । ତେଣୁ ଯଦି ଆଗରୁ ଏହି ଦିଆ ହେଉôବା ଖାଦ୍ୟ ଶେଷ ହୋଇଯାଉଥିବା ଓ ପରେ ସେହି ଖାଦ୍ୟ ଅବ୍ୟବହୃତ ହୋଇ ରହୁଥିବା ତେବେ ମାଛମାନଙ୍କୁ ରୋଗ ହେଉଥିବା ନେଇ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଏ । ଏହି ବଳକା ଖାଦ୍ୟ ସମୟ ସମୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଉତ୍ତାପ ବା କମ୍ ଉତ୍ତାପ ନେଇ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ସନ୍ଦେହ ସମୟରେ ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମାଛର ଗାଲିସୀ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ମାଛ ଅଣନିଶ୍ୱାସୀ ହୋଇ ପାଣି ଉପର ସ୍ତରକୁ ଆସି ମୁହଁ ଓ ଗାଲିଶିକୁ ଓସାରିଆ କରି ନିଶ୍ୱାସ ପ୍ରଶ୍ୱାସ କରୁଥାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକ ସମୟ ସମୟରେ ଗତିହୀନ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି ଓ ଅନେକ ସମୟରେ ଦିଗଶୂନ୍ୟ ହୋଇ ପହଁରି ବୁଲୁଥାନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କୁ ଗୋଡ଼ି ଫିଙ୍ଗିଲେ ବା ଶବ୍ଦ କଲେ ମଧ୍ୟ ଚଞ୍ଚଳ ହୋଇ ପାଣି ଭିତରକୁ ଚାଲିଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ । ମାଛ ଦେହରେ ଉଙ୍କୁଣୀ, ଯୋକ ଆଦି ଲାଗିଥିଲେ ସେମାନେ ଘସି ହେବା ପାଇଁ ପୋଖରୀରେ ଯଦ ବାଉଁଶ, ଡାଙ୍ଗ ବା ସେପରି କୌଣସି ବସ୍ତୁଥାଏ, ତା ପାଖକୁ ଆସି ଘସି ହେଉଥାନ୍ତି । ପୋଖରୀରେ ମାଛମାନଙ୍କର ଶରୀର କଳା କିମ୍ବା ଧୂସର ନୀଳ ରଙ୍ଗ ଓ ମେରୁଦଣ୍ଡ ହାଡ଼ ବଙ୍କା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ରୋଗ ନେଇ ସନ୍ଦେହ କରାଯାଇଥାଏ । ସନ୍ଦେହ ସମୟରେ ପୋଖରୀ ପାଣିରେ ଯଦି ମରି ଭାସୁଥାଏ କିମ୍ବା ଫିଙ୍ଗା ଜାଲ ଦ୍ୱାରା ମାଛ ଧରି ଯଦି ମାଛମାନଙ୍କର ଘା, ବ୍ରଣ, ଫୋଟକା, ଗାଲିସୀ ପଚା, ପକ୍ଷପଚା ଆଦି କିଛି ଦେଖାଯାଏ, ଏହି ସନ୍ଦେହ ଦୃଢ଼ୀଭୂତ ହୋଇଥାଏ । ଏହା ପ୍ରତିକାରପାଇଁ ଆଶୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ଉଚିତ । ମାଛରେ କୌଣସି ମହାମାରୀ ରୋଗ ହୋଇଥିଲେ ଓ ଏହାର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ଅଳ୍ପ କିଛି ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ବହୁତ ମାଛ ମରିଯାଆନ୍ତି ।
ମାଛମାନଙ୍କ ରୋଗ
ମାଛମାନଙ୍କର ଯେଉଁ ସାଧାରଣ ରୋଗ ଦେଖାଯାଇଥାଏ, ତାହାକୁ ଜୀବାଣୁ ଅନୁସାରେ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଯଥା – ବୀଜାଣୁ, ଭୂତାଣୁ, ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ, କବକ କୃମି ଓ ଖାଦ୍ୟ ଆଦି ଜନିତ ରୋଗ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବୀଜାଣୁ, ଭୂତାଣୁ, କବକ ଓ କେତେକ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଜନିତ ରୋଗ ସଂକ୍ରାମକ ହୋଇ ପରେ ମହାମାରୀ ରୂପେ ଦେଖାଦେଇ ବହୁ ସଂଖ୍ୟା ମାଛର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ହୋଇଥାଏ ।
(କ) ବୀଜାଣୁ ଜନିତ ରୋଗ :
ମାଛଚାଷ ହେଉଥିବା ପୋଖରୀ ଜଳରେ ଉଭୟ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଓ କରୁ ନଥିବା ଜୀବାଣୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ଥାନ୍ତି । କେବଳ ଏହି ରୋଗ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ବୀଜାଣୁ ହିଁ ମାଛରେ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି । ବୀଜାଣୁ ଜନିତ ରୋଗ ବହୁ ପ୍ରକାର । ତେବେ କେତେଗୁଡ଼ିଏ ଜଣାଶୁଣା ରୋଗ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା ।
ପକ୍ଷ ଓ ଲାଞ୍ଜ ପଚାରୋଗ :
ରୋଗର ପ୍ରଥମାବସ୍ଥାରେ ପକ୍ଷର ଉପରି ଭାଗରେ ଧଳାରେଖାମାନ ଦେଖାଯାଏ । ତାହା କ୍ରମେ ପକ୍ଷରୁ ମୂଳ ଭାଗ ଆଡ଼କୁ ଆସ୍ତେ ଆସ୍ତେ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇ ସମଗ୍ର ପକ୍ଷକୁ ମାଡ଼ିଯାଇ ପଚେଇ ଦିଏ । ଲାଞ୍ଜ ପକ୍ଷ ମଧ୍ୟ ପଚା ହୋଇ ଅନେକ ସ୍ଥଳରେ ଛିଣ୍ଡିଯାଇଥଶଏ । ଏହ ିରୋଗ ସଂକ୍ରାକ ଓ ମାଛ ଚାଷରେ ବହୁତ କ୍ଷତି ସାଧନ କରିଥାଏ । ପ୍ରଥମ ଅବସ୍ଥାରୁ ଏହାର ଚିକିତ୍ସା କଲେ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।
ଜଳୋଦରୀ ରୋଗ –
ଏହା ଏକ ମାରାତ୍ମକ ରୋଗ । ଗ୍ରୀଷ୍ମ କାଳରେ ଏହା ବେଶି ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହାହ ଏଇରୋମୋନାସ ବୀଜାଣୁ ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ । ତେବେ କେତେକ ଏହାକୁ ଭୂତାଣୁ ଜନିତ ରୋଗ ବୋଲି କହିଥାନ୍ତି । ଏହି ରୋଗର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟଣ ହେଲା ମାଛର ପେଟ ଭାଗଟି ଫୁଲି ଯାଇଥାଏ ଓ ପେଟ ଭିତରେ ଇଷତ୍ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ପଚାପାଣି ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥାଏ । ପେଟରେ ସାମାନ୍ୟ ଚାପ ଦେଲେ ଗୁହ୍ୟଦ୍ୱାର ଦେଇ ପାଣି ବାହାରି ଆସିଥାଏ ।
ଆଖି ପଚା ରୋଗ :
ଏହା ଭାକୁର ମାଛରେ ବେଶି ଦେଖାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ମାଛରେ ଦେଖାଦେଲେ ଅନ୍ୟ ମାଛଗୁଡ଼ିକୁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପି ଯାଇଥାଏ । ରୋଗର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଲକ୍ଷଣ ହେଲା ଆଖିର ସ୍ୱଚ୍ଛ ପଟଳ ରକ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ । କିଛିଦିନ ପରେ ଏହା ଧୂସର ଅସ୍ୱଚ୍ଛ ହୋଇ କ୍ରମେ ଆଖି ପଚିଯାଇ ନଷ୍ଟହୁଏ । ଚକ୍ଷୁପରେ ଯେତେବେଳେ ବୀଜାଣୁ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ପହଞ୍ôଚ ଆକ୍ରମଣ କରିଥାଏ, ସେତେବେଳେ ମାଛ ମୃତ୍ୟୁମୁଖକୁ ଆଗେଇଯାଏ । ଏହି ଚକ୍ଷୁ ରୋଗ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ କୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଓ କୃମିଜନିତ ପରଜୀବୀକୁ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଏମାନଙ୍କର ଆକ୍ରମଣରେ ସ୍ୱଚ୍ଛପଟ୍ଟଳଟି ଧୂସର ବା ଧଳା ହୋଇଥାଏ । ଚକ୍ଷରୁ ମୋତିଆ ବିନ୍ଦୁ ରୋଗ ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ବେଳେବେଳେ ଏହା ଜୀବାଣୁ ଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
ପଚା ଘା\’ ରୋଗ –
ଏହି ରୋଗରେ ମାଛର ଅଧିଚର୍ମ, ଅନ୍ତଃଚର୍ମ, ବାୟୁଥଳୀ ଇତ୍ୟାଦିରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୋଇ ସ୍ଥାନେସ୍ଥାନେ ରକ୍ତ ଜମି ରହିଥିବାର ଦେଖାଯାଏ । ଶରୀରର ବିଭିନ୍ନ ଜାଗାରେ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ପଚିଯାଇ ପଚା ଓ କଣା ଘା\’ମାନ ଦେଖାଯାଏ । ଭାକୁର ମାଛର ଉଭୟ ଗାଲିଶା ହାଡ଼ ଓ ମୁଣ୍ଡରେ ମଧ୍ୟ ଏହିପରି ପଚା ଘା\’ ମାନ ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ରୋଗକୁ ଅବହେଳା କଲେ ପରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ମାଛ ମରିଯାଆନ୍ତି ।
ଚିକିତ୍ସା :
ଉପରୋକ୍ତ ରୋଗଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ବୀଜାଣୁ ରୋଧକ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇଥାଏ । ବଜାରରେ ମିଳୁଥିବା କ୍ଲୋରାମ ଫେନିକଲ, କ୍ଲେରୋମା ଏସିଟିନ୍‌, ଅକ୍‌ସଟେଟ୍ରାଇକ୍ଲିନ୍‌, ଆଦିକୁ ଇଞ୍ଜେକ୍‌ସନ୍ ଦେଇ କିମ୍ବା ପାଣିରେ ଗୋଳାଇ ସେଥିରେ ମାଛକୁ କିଛିକ୍ଷଣ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଇଞ୍ଜେକ୍‌ସନ୍ ଆକାରରେ ଏକ କେ.ଜି. ମାଛ ଓଜନ ପ୍ରତି ୨୦-୩୦ ମିଲିଗ୍ରାମ ହାରରେ ଚର୍ମତଳେ କିମ୍ବା ପେଷୀ ତନ୍ତୁତଳେ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏହି ଔଷଧକୁ ଲିଟର ପିଛାହ ୧୦-୧୨ ମିଲିଗ୍ରାମ ହାରରେ ଜଳରେ ଦ୍ରବୀଭୂତ କରି ମାଛକୁ ସେଥିରେ ଦୈନିକ କିଛି ସମୟ ରଖନ୍ତୁ । ଏହିପରି ୫-୬ ଦିନ କଲେ ରୋଗ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ସଲଫା ମେରାଜାଇନ୍‌, ସଲଫା ମେଥାଜାଇନ୍ ।ଛକୁ ଦେଉଥିବା ଖାଦ୍ୟରେ ଏକ କେ.ଜି. ଓଜନର ମାଛ ପ୍ରତି ୧୦-୧୫ ଦିନ ଧରି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସେହିପରି ପ୍ରତି କେ.ଜି.ମାଛ ଓଜନ ସହିତ ୫୦-୭୫ ମି.ଗ୍ରା. ହିସାବରେ ନାଇଟ୍ରୋଫୁରାଜନ ମଧ୍ୟ ଖାଦ୍ୟରେ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ଚିକିତ୍ସା କେବଳ ମାଛ ଶରୀର ଭିତରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ ଯଥା ଖାଦ୍ୟନଳୀ, ଯକୃତ, ବୃକକ୍ ଆଦି ବୀଜାଣୁ ଦ୍ୱାରା ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥିଷଲ ସେଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ କରାଯାଇଥାଏ । ମାତ୍ର ଯଦି ଏହି ଆକ୍ରମଣ ଚର୍ମ, ଗାଲିସୀ ଆଦି ବାହ୍ୟ ଅଂଶରେ ହୋଇଥାଏ, ତାହାହେଲେ ଜଳରେ ଔଷଧ ମିଶାଇ କିଛିକ୍ଷଣ ରଖି ଚିକିତ୍ସା ଅଧିକ ଫଳପ୍ରଦ । ଏହାହଦ୍ୱାରା ରୋଗ ଶୀଘ୍ର ଉପଶମ ହୋଇଥାଏ ।ହ
(ଖ) ଭୂତାଣୁ ଜନିତ ରୋଗ :
ପୋଖରୀ ଜଳରେ ବହୁ ପ୍ରକାର ଭୂତାଣୁ ଥାଆନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୨୫ ପ୍ରକାରର ଭୂତାଣୁ ମାଛରେ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟିକରିପାରନ୍ତି େବୋଲି ଜଣାଯାଇଛି ।
୧. ବସନ୍ତକାଳୀନ ଭୂତାଣୁ ରୋଗ –
ବିଲାତି ରୋହୀ ମାଛରେ ବସନ୍ତ ଋତୁ ବେଳକୁ ଏହି ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ । ସାଧାଣ ଲକ୍ଷଣାନ ହେଉଛି ମାଛର ପିଠି ଅଂଶଟି ଗାଢ଼ ନୀଳ ବା କଳାବର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଯାଏ । ଚର୍ମ ଓ ଗାଲିସୀରେ ରକ୍ତ ଜି ରହିଥିବାର ଚିହ୍ନମାନ ଦେଖାଯାଏ । ବେଳେବେଳେ କାତିର ମୂଳ ଅଂଶ ରକ୍ତ ବହୁଥିବାହର ଦେଖାଯାଏ । ତଳି ପେଟରେ ଅଳ୍ପ ପୂଜ ପାଣି ଜମି ଥିବାର ଦେଖାଯାଏ, ମାତ୍ର ଜଳୋଦରୀ ପରି ହୋଇ ନଥାଏ । ଗୁହ୍ୟଦ୍ୱାର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗ ଅଂଶଟି ଫୁଲିଯାଇଥାଏ, ମାଛକୁ କାଟି ଦେଖିଲେ ଯକୃତର ରଙ୍ଗ ଫିକା ପଡ଼ିଯାଇଥାଏ ।
୨. ଲିଫୋସିଷ୍ଟିସ୍ –
ଏହି ରୋଗରେ ମାଛର ପକ୍ଷ ଓ ମୁଣ୍ଡର ମୁଖ୍ୟଦ୍ୱାର ସନ୍ନିକଟରେ ଛୋଟଛୋଟ ବ୍ରଣ ସବୁ ମିଶି ଫୁଲକୋବି ଅଂଶ ପରି ସୃଷ୍ଟି କରିଥାନ୍ତି । ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଧୂସର ରୋଗ ରଙ୍ଗର ନରା ବ୍ରଣଗୁଡ଼ିକ ଅଲଗା ଅଲଗା ହୋଇ ମାଛର ଶରୀର ଉପରେ ବିଛେଇ ହୋଇ ରହିଥାଏ ।
୩. ଇ.ୟୁ.ଏସ୍‌. ରୋଗ –
ଏହି ରୋଗ ଆମ ଦେଶରେ ନୂତନ ହୋଇ ଦେଖାଦେଇଛି । ବିଗତ ୧୯୮୭-୮୮ ମସିହାରୁ ମାଛ ପୋଖରୀରେ ଏହା ଦେଖାଦେଇ ମାଛଚାଷୀଙ୍କ ଅପୂରଣୀୟ କ୍ଷତି କଲାଣି । ଏହି ରୋଗ ପ୍ରକୃତରେ କାହାଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ ଓ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଠିକ୍ ଜଣାଯାଇ ନାହିଁ । କେତେକ ଏହାକୁ ଭୂତାଣୁଜନିତ ରୋଗ ବୋଲି କହନ୍ତି । ଏହି ରୋଗ ରୋହୀ, ଭାକୁର, ଗ୍ରାସ୍‌କାର୍ପ, ଗଡ଼ିଶା, ଶେଉଳ, ମାଗୁର, ତୋଡ଼ି ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ମାଛରେ ଦେଖାଦେଇଛି । ଏସବୁ ମାଛ ଦେହରେ ଜାଗା ଜାଗା ରକ୍ତ ବର୍ଣ୍ଣ ଛପା ଚିହ୍ନମାନ ଦେଖାଯାଏ । ରୋଗ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ହୋଇଥଲେ ଦେହରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଘା\’ମାନ ହୋଇଥାଏ । ଲାଞ୍ଜ ପକ୍ଷ ଓ ତତ୍‌ସଂଲଗ୍ନ ଅଂଶ ଛିଣ୍ଡିଯାଇଥାଏ ।
ଚିକିତ୍ସା – ଭୂତାଣୁ ଜନିତ ରୋଗର ଉପଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ନାହିଁ କହିଲେ ଚଳେ । ମତ୍ସ୍ୟ ବିଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ପକ୍ଷେ ଏହା ସମସ୍ୟା ହୋଇ ରହିଛି । ଏହାର ପ୍ରତିକାର ପାଇଁ ଟୀକା ଦେବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଏହା ମଧ୍ୟ ସେପରି ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଇ.ୟୁ.ଏସ୍‌. ରୋଗ ପାଇଁ କୌଣସି ଚିକିତ୍ସା ଜଣାପଡ଼ିନାହିଁ । ତେବେ ଏହାର ପ୍ରତିକାର
ପାଇଁ ୨୦୦ କେ.ଜି. ଚୂନକୁ ତିନି ଭାଗ କରି ୧୦ ଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଭଲ ଫଳ ମିଳୁଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି ।
(ଗ) କବକ ଜନିତ ରୋଗ –
ଜଳରେ ରହୁଥିବା କବକ ଯଥା ସାପ୍ରୋଲେଗନିଆ, ବ୍ରାଙ୍କି ଓ ମାଇସିସ୍‌, ଆଚଲାୟା ଆଦି କବକ ମାଛ ଦେହରେ ରୋଗ କରିଥାନ୍ତି । ଏହା କବକ ଜନିତ ରୋଗଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଆକ୍ରମଣରୁ ହୋଇଥାଏ । ମାଛ ଦେହରେ ପୂର୍ବରୁ କୌଣସି ପରଜୀବୀର ଆକ୍ରମଣ ଦ୍ୱାରା ଖଣ୍ଡିଆଖାବରା ବା କାତି ଉଠିଯାଇଥିଲେ ବା ଘା\’ ଆଦି ହୋଇଥିଲେ ସେ ସ୍ଥାନରେ ଏହି କବକ ପ୍ରବେଶ କରି ରୋଗକୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କବକ ଜନିତ ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ ।
୧. ସାପ୍ରୋଲିଗ୍ନେସିସ୍ –
ଏହି ରୋଗରେ ଆକ୍ରମିତ ସ୍ଥଳଗୁଡ଼ିକରେ ତୁଳା ମେଞ୍ଚାଏ ଥିବା ପରି ଦେଖାଯାଏ, ମାଛ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇ ଚର୍ମ ହୁଗୁଳା ହୋଇଯାଇଥାଏ, ବନ୍ଧ ପକ୍ଷ ଓ ଗୁହ୍ୟ ପକ୍ଷର ମୂଳସ୍ଥାନାନଙ୍କରେ ରକ୍ତ ଜମା ହୋଇଥିବାର ଚିହ୍ନ ଦେଖାଯାଏ । ଅତିଶୟ ଆକ୍ରମଣରେ ତଳପାଟି ହାଡ଼ ଖସି ପଡ଼ିଥାଏ । ଏହି ରୋଗରେ ଗାଲିସୀ ମଧ୍ୟ କିଛି ଭାବେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ମାଛର ମୃତ ଡିମ୍ବଗୁଡ଼ିକୁ ଏହି କବକ ବେଶି ଭାଗ ଆକ୍ରମଣ କରିଥାଏ ।
୨. ଗାଲିସୀ ପଚା ରୋଗ –
ଏହି ରୋଗ ଗାଲିସୀରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ହୋଇନଥାଏ । ଏଥିଷର ଗାଲିସୀ ପଟଳରେ ସ୍ଥାନେସ୍ଥାନେ ନାଲି ଦାଗମାନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।
ପରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ଧୂସର ରଙ୍ଗ ଧରି ଗାଲିସୀ ପଟଳଟି ନଷ୍ଟ ହୋଇ ଝଡ଼ିପଡ଼େ । ଏହାଦ୍ୱାରା ମାଛ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା କରିପାରେ ନାହିଁ ଓ ମୃତ୍ୟୁମୁଖୀ ହୁଏ । ଏହା ହେଲେ ମାଛ ଜଳର ଉପରିଭାଗରେ କଷ୍ଟର ସହିତ ଲକ୍ଷ୍ୟହୀନ ଭାବେ ପହଁରି ବୁଲୁଥିବାର ଦେଖାଯାଏ ।
ଚିକିତ୍ସା – ଏହାର ଚିକିତ୍ସା ଅତି ସହଜ ପଦ୍ଧତିରେ କରାଯାଇଥାଏ । ଲିଟର ପିଛା ଜଳରେ ୦.୫ ଗ୍ରାମ ତୁତିଆ କିମ୍ବା ୩ ଗ୍ରାମ୍ ଖାଇବା ଲୁଣ କିମ୍ବା ୫-୧୦ ମି.ଗ୍ରା. ପୋଟାସିୟମ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ମିଶାଇ, ଏଥିରେ ୫-୧୦ ମିନିଟ୍ ଯାଏ ।ଛକୁ ରଖି ଏହିପରି ୩-୪ ଦିନ କଲେ ରୋଗ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ରୋଗ ବେଶି ଭାଗ ହେଲେ ପୋଖରୀ ଜଳରେ ହେକ୍ଟର ପିଛା (ଏକ ମିଟର ଜଳ ଗଭୀରତା ହିସାବରେ) ୫୦-୧୦୦ କେ.ଜି ଚୂନ କି୍‌ବା ୧୨ କେ.ଜି. ତୁତିଆ ପାକାଇ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇଥାଏ । ଚିକିତ୍ସା ସମୟରେ ମାଛକୁ ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ ।
ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଜନିତ ରୋଗ –
ଭାରତୀୟ ଓ ବିଦେଶୀୟ କାର୍ପ ମାଛମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟତଃ ଯେଉଁ ରୋଗଗୁଡ଼ିକ ବିଶେଷଭାବେ ହୋଇଥାଏ ଓ କ୍ଷତିସାଧନ କରିଥାଏ ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା –
୧. ଧଳା ଘିମିରି ରୋଗ ବା ଇକ୍ ରୋଗ –
ଏହା ଇକ୍‌ଥ୍ରିଓପସିସ୍ ମଲଟିପଲିସ୍ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ । ଏହି ରୋଗ ମାଛ ଦେରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ପକ୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ ଓ ଗାଲସିରେ ଏକ ମିଲିଲିଟର ବ୍ୟାସାର୍ଦ୍ଧ ବିଶିଷ୍ଟ ଛୋଟଛୋଟ ଧଳା ରଙ୍ଗର ଘିମିରିମାନ ଦେଖାଯାଏ । ଏକ ଘିମିରି ଭିତରେ ଏକକୋଷୀ ପରଜୀବୀ ପ୍ରାଣୀ ରହିଥାଏ ।
୨. ଲାଳୁଆ ରୋଗ ବା କଷ୍ଟିଆସିପ୍ –
ଏହା କଷ୍ଟିଆ ନେକାଟ୍ରିକ୍‌ସ ନାମକ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଦ୍ୱାରା ହେଉଥିବା ହେତୁ ଏହାକୁ କଷ୍ଟିଆସିସ୍ ରୋଗ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଆକ୍ରାନ୍ତ ମାଛର ସର୍ବାଙ୍ଗ ଅଳ୍ପ ନୀଳ ରଙ୍ଗର ବା ଧୂସର ରଙ୍ଗର ବହଳିଆ ଲାଳ ଦ୍ୱାରା ଅବୃତ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଗାଲିସିର ମଧ୍ୟ ବହୁ ପରିମାଣରେ ଲାଳ ଜମା ହୋଇଥିବା ହେତୁ ମାଛ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ଠିକ୍ ଭାବେ କରି ନ ପାରି ପରେ ମୃତ୍ୟୁମୁଖକୁ ଚାଲିଯାଏ ।
୩. ମିକ୍‌ସୋଜୋଏନ୍ ରୋଗ୍ –
କାର୍ପ ମାଛମାନଙ୍କର ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ଏକକୋଷୀ ପ୍ରାଣୀ ଜନିତ ରୋଗ । ଏହି ରୋଗରେ ପକ୍ଷ, ଗାଲିସି, ପ୍ଲିହା, ବୃକକ୍‌, ବାୟୁଥଳୀ, ଅନ୍ତଃନଳୀ ଆଦିରେ କ୍ଷୁଦ୍ର ବ୍ରଣ ଦେଖାଯାଏ । ବୃକକ୍‌ରେ ଆକ୍ରମଣ ହେତୁ ଅଧିକାଂଶ ମୂତ୍ରସାରଣୀ ନଷ୍ଟ ହୋହଇଯାଇଥାଏ । ଗାଲିସିରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ବ୍ରଣ ଦେଖାଦେଲେ ମାଛ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟାରେ ବାଧା ପାଇ ମରିଯାଆନ୍ତି । ମାଛ ଦେହରୁ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ କାତି ପଡ଼ିଯାଇଥାଏ । କେତେକ କାତି ଉଠି ପଡ଼ିଲା ପର ହୋଇଥାଏ । କେତେକ କାତିରେ କ୍ଷୁଦ୍ରକ୍ଷୁଦ୍ର କଣ।।ନ ଦେଖାଯାଏ ଦେହର ରଙ୍ଗ ନିସ୍ତେଜ ହୋଇଥାଏ ଓ ଶରୀର କ୍ଷୀଣ ହୋଇଯାଏ ।
ଚିକିତ୍ସା – ୧୦ ଲିଟର ଜଳରେ ୪ ମିଳଲି ଫର୍ମାଲିନ୍ ଢାଳି ତହିଁରେ ମାଛକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ୧୦ ମିନିଟ୍ କାଳ ରଖି ଏହି ପରି ୭-୧୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଲେ ଭଲ ମିଳିଥାଏ । ସେହିପରି ଖାଇବା ଲବଣକୁ ଲିଟର ପିଛା ଜଳରେ ୨୦ ଗ୍ରାମରେ ହିସାବ କରି ମିଶାଇ ତହିଁରେ ମାଛକୁ କିଛି ସମୟ (ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଛ ଅସ୍ୱସ୍ତି ବୋଧ କରୁ ନଥିବ) ରଖି, ଏହିପରି ସାତ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଲେ ରୋଗ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ରୋଗ ଅତ୍ୟଧିକ ହୋଇଥଲେଶ କୁଇନାଇନ୍ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଲୋରାଇଡ୍‌କୁ ୫୦ ଲିଟର ଜଳରେ ଏକ ମି.ଗ୍ରା. ହାରରେ ମିଶାଇ ୩-୧୦ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରତ୍ୟେହ କିଛି ସମୟ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇଥାଏ । ମେପାକ୍ରିନ୍ ହାଇଡ୍ରୋ କ୍ଲୋରାଇଡ୍ ପ୍ରତି ଲିଟର ଜଳରେ ୩ ମି.ଗ୍ରା. ହିସାବରେ ମିଶାଇ ମିକ୍‌ସୋଜୋଏନ୍ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇଥାଏ । ମାଲାଚାଇଟ୍ ଗ୍ରୀନ୍ ପୋଖରୀରେ ବ୍ୟବହାର କଲେଶ ଏକ ଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରତି ୧୦ ବର୍ଗର ଜଳ ଆୟତନ ପରିମାଣ ହିସାବ କରି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ପ୍ରତି ଲିଟର ଜଳରେ ଦୁଇ ମିଲିଲିଟର ହିସାବରେ ଗ୍ଲାସିଏଲ୍ ଏସିଟିକ୍ ମିଶାଇ ତହିଁରେ ମାଛକୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ କିଛି ସମୟ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।
(ଘ) କୃମିଜନିତ ରୋଗ –
କାର୍ପ ମାଛମାନଙ୍କରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଚେପ୍‌ଟା କୃମି, ଫିତା କୃମି ଓ ଗୋଲ କୃମି ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚେପେଟା ଡେକିଲୋଗ୍ୟାରସ ଜନିତ ରୋଗ ଖୁବ୍ ସାଧାରଣ । ଏହି ଦୁହିଁଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଚେପ୍‌ଟା କୃମି ଗାଲିସିରେ ବେଶି ଭାଗ ଦେଖାଯାନ୍ତି ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଚେପ୍‌ଟା କୃମି ଉଭୟ ଗାଲିସି ଓ ଚର୍ମରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ଆକ୍ରମଣ ହେତୁ ମାଛଗୁଡ଼ିକ ଘସି ହେବାକୁ ଭଲ ପାଆନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଏମନେ ଦେହରୁ ଚେପଟା କୃମିଗୁଡ଼ିକୁ ଝଡ଼ାଇ ଦେବାରେ ଲାଗିଥାନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଦେହରୁ ବହୁ କାତି ଝଡ଼ି ଯାଇଥଶଏ । ଲାଞ୍ଜ ପକ୍ଷରେ ଅଳ୍କ କାଳ ଜମା ହୋଇଥାଏ । ଗାଲିସିରେ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲେ ଅତ୍ୟଧିକ ଲାଳ ଦେଖାଯାଏ । ଗାଲିସିର ରଙ୍ଗ ଫିକା ହୋଇଯାଏ ।
ଚିକିତ୍ସା – ୧୦ ଲିଟର ଜଳରେ ୨-୩ ମିଲି ଲିଟର ଫର୍ମାଲିନ୍ ମିଶାଇ ମାଛକୁ ତହିଁରେ ୧୦-୧୫ ମିନିଟ୍ କାଳ ରଖି ଏହିପରି ୨-୩ ଦିନ କଲେ କୃମି ରୋଗ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ମାଛକୁ ୫% ଲବଣ ଜଳରେ ୫ ମିନିଟ୍ କାଳ ରଖିଲେ ଏହି ବାହ୍ୟ ପରଜୀବୀ କୃମିମାନେ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାନ୍ତି । ପୁଣି ୧୦ ଲିଟର ଜଳରେ ୦.୩ ମିଲିଲିଟର ପିରବିକ୍ ଅମ୍ଳ ଡାଲି ତହିଁରେ ମାଛକୁ ଏକ ଘଣ୍ଟା ସମୟ ଯାଏ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।
(ଙ) ଉକୁଣୀ ରୋଗ –
ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ସବୁ ପ୍ରକାରର କାର୍ପ ମାଛମାନଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ସନ୍ଧିପଦ ପ୍ରାଣୀ ଆରଗୁଲୋସସ୍ ଦ୍ୱାରା ହୋଇଥାଏ । ଦେଖିବାକୁ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଛୋଟ ଓ ଧଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ମାଛର ଚର୍ମକୁ ଫୋଡ଼ି ଖାଦ୍ୟ ଶୋଷଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଆକ୍ରାନ୍ତ ସ୍ଥାନଟି ଫୁଲିଯାଏ ଓ ଘା\’ ପରି ହୋଇଯାଏ । ଏହି ଉକୁଣୀ ରୋଗ ହୋଇଥିଲେ ମାଛ ଘସି ହେବାପାଇଁ ଇଚ୍ଛା କରୁଥାଏ । ଏହି କାରଣରୁ ସ୍ଥାନେସ୍ଥାନେ ଶରୀରରୁ କାତି ସବୁ ଝଡ଼ି ପଡ଼ିଥାଏ ।
ଚିକିତ୍ସା – ଏକ ଗ୍ରାମ ପଟାସିୟମ୍ ପରମେଙ୍ଗନେଟ୍‌କୁ ଲିଟର ପିଛା ଜଳରେ ୪୦ ମିନିଟ୍ କାଳ ରଖି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ । ଏହାଛଡ଼ା ଏକ ମି.ଲି. ଲାଇସିଲ୍‌କୁ ୫ ଲିଟର ଜଳରେ ମିଶାଇ ମାଛକୁ ସେଥିରେ ୧୦ ସେକେଣ୍ଡ କାଳ ରଖି ପୁଣି ପରିଷ୍କାର ଜଳରେ କିଛି ସମୟ ରଖି ପୋଖରୀରେ ଛାହଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ସମଗ୍ର ପୋଖରୀ ଜଳକୁ ଲିଟର ପିଛା ୦.୨୫ ମି.ଗ୍ରା. ମଲାଥିଅନ ମିଶାଇ ବିଶୋଧନ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ସାତ ଦିନ ବ୍ୟବଧାନରେ ତିନି ଥର କଲେ ଆଉ ଆରଗୁଲସ୍ ଆକ୍ରମଣର ଭୟ ନଥାଏ ।
(ଚ) ଅମାଶୟ ରୋଗ –
ଯେଉଁ ଖାଦ୍ୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ତୈଳ ବା ପୁଷ୍ଟିସାର ଥାଏ, ସେ ଖାଦ୍ୟ ମାଛକୁ ବହୁତ ଦିନ ଧରି ଦେଲେ ମାଛ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୁଏ । ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ମାଛର ଅନ୍ତନଳୀରେ ପ୍ରଚୁର ପରିମାଣରେ ଅଠାଳିଆ ନାଳ ଜି ରହିଥାଏ । ମାଛର ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଇଚ୍ଛା କମି କମି ଆସେ ଓ ପରେ ମାଛ ତାର ଚାଲିଚଳଣିରେ ଦୁର୍ବଳ ହୋଇପଡ଼େ । ଏହାର ପ୍ରତିକାର ହେଉଛି ଖାଦ୍ୟକୁ ବନ୍ଦ କରି ମତ୍ସ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ ଖାଦ୍ୟ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ । ପୋଖରୀ ଭିତରକୁ ଅଧିକ ନୂତନ ଜଳ ପୂରାଇ ଦିଆଯାଏ । ଏହା କଲେ ମାଛର ବିପାକ କ୍ରିୟା ବଢ଼ି ହଜମ ଶକ୍ତି ବଢ଼ାଇଥାଏ ।
ମାଛ ଚାଷରେ ରୋଗକୁ ସହଜରେ ଏଡ଼ାଇ ଦିଆଯାଇପାୋର । ଏହା କେବଳ ଉତ୍ତମ ପରିଚାଳନା ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଯଦି ଉତ୍ତମ ମାନର ନିରୋଗୀ ଯାଆଁଳ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ି, ଜଳରେ ଦରକାର ମୁତାବକ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରି, ଉତ୍ତମ ମାନର ଓ ଉଚିତ ପରିମାଣର ଖାଦ୍ୟ ଯୋଗାଇ ପାରି ଓ ସର୍ବଶେଷରେ ଜଳରେ ମାଛ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିସ୍ଥିିତି ବଜାୟ ରଖାଯାଏ, ତେବେ ମାଛ ପୋଖରୀରେ ଏସବୁ ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ ।