ଓଡ଼ିଶାରେ ହକିର ଇତିହାସ

ରାଉରକେଲା: ଚଳିତ ଜାନୁୟାରୀ ୧୩ରୁ ୨୯ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି ପୁରୁଷ ହକି ମହାକୁମ୍ଭ ୨୦୨୩ I ବିଶ୍ୱକପ୍ ହକି ମ୍ୟାଚ ନିମନ୍ତେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବ୍ୟାପକ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିଛନ୍ତି। ଡିସେମ୍ବର ୨୫ତାରିଖରୁ ବିଶ୍ୱକପ୍ ହକି ଟ୍ରଫି ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ବୁଲିବା ସହ ଏହାକୁ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ଭବ୍ୟ ସ୍ୱାଗତ ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ବଜେଟ୍ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି । ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଭାରତୀୟ ହକିର ପ୍ରାୟୋଜକ ହେବା ସହିତ ସ୍ଥାନୀୟ ହକି ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବାଲାଗି ଅନେକ କାମ କରୁଛନ୍ତି। ହକି ଇଣ୍ଡିଆ ଲିଗ୍‌ ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ନିଜସ୍ୱ ଦଳ ଗଠନ ହେଉ କି ଅଲିମ୍ପିକ ଯାଉଥିବା ରାଜ୍ୟର ଖେଳାଳିଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ଯୋଗାଇବା କଥା ହେଉ, ସବୁଥିରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ବହୁ ଉତ୍ସାହ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛନ୍ତି। ଖେଳାଳିଙ୍କ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସବୁ ପ୍ରକାର ସୁବିଧା ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି। ଦଳର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଦେଶ ବିଦେଶର ଖ୍ୟାତନାମା ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ରାଜ୍ୟକୁ ଆସୁଛନ୍ତି। ଜାତୀୟ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ଯାଉଥିବା ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ ଉଡ଼ାଜାହାଜରେ ପଠାଯାଉଛି। ନିକଟରେ ରାଜ୍ୟର ଉପକନିଷ୍ଠ ପୁଅ ଓ ଝିଅ ଦଳ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ହକି ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାଲାଗି ମାଲେସିଆ ଯାଇଥିଲେ। ୧୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ଏସବୁ କଳ୍ପନା କରିବା ମଧ୍ୟ ଅସମ୍ଭବ ଥିଲା।

ହକି ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଖେଳର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି I ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାକୁ ହକିର ଏନ୍ତୁଡ଼ିଶାଳ ବୋଲି କୁହାଯାଇଥାଏ I ଆସନ୍ତା୨୦ ବର୍ଷ ତଳେ କିନ୍ତୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ହକି ଏମିତି ସ୍ଥିତିରେ ନ ଥିଲା। ସେ ସମୟରେ ଖେଳାଳିମାନେ ଯେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତିନିଧତ୍ବ କରୁଥିଲେ, ଶୁଣିଲେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ଲାଗିବ। ରାଜ୍ୟ ଦଳରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବା ହକି ଖେଳାଳିଙ୍କୁ କୌଣସି ସୁବିଧା ମିଳୁ ନ ଥିଲା। ଏପରିକି ଟ୍ରାକ୍‌ସୁଟ୍‌ ତ ଦୂରର କଥା, ଜର୍ସି ଖଣ୍ଡେ ମଧ୍ୟ ମିଳୁନଥିଲା। ମ୍ୟାଚ୍‌ ସମୟରେ ପିନ୍ଧିବାଲାଗି ଓଡ଼ିଶା ଜର୍ସି ଦିଆ ଯାଉଥିଲା, ହେଲେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ସରିବା ସାଙ୍ଗେ ସାଙ୍ଗେ ଦଳ ସହ ଯାଇଥିବା ଅଧିକାରୀ ସବୁ ଜର୍ସି ଫେରାଇ ନେଉଥିଲେ। ଖେଳାଳିମାନଙ୍କୁ ହକି ଷ୍ଟିକ୍‌ ବି ଦିଆ ଯାଉ ନ ଥିଲା। ମନୋନୀତ ଖେଳାଳି ନିଜ ନିଜର ହକି ଷ୍ଟିକ ନେଇ ଯାଉଥିଲେ, ନିଜର ନଥିଲେ ଅନେକ ଖେଳାଳି ମନୋନୟନ ପରେ ସାଥୀ ଖେଳାଳି ବା ପୁରୁଣା ଖେଳାଳିଙ୍କ ଠାରୁ ହକି ଷ୍ଟିକ୍‌ ମାଗି ନେଉଥଲେ।

ଦଳରେ ଖେଳାଳି ମନୋନୟନରେ ଏକ ଅଲିଖିତ ସଂରକ୍ଷଣ ନୀତି ରହୁଥିଲା। ସେ କଥା ମନେ ପକାଇ ଅଶୀ ଦଶକରେ ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତିନିଧତ୍ବ କରିଥିବା ଜଣେ ଖେଳାଳି କହନ୍ତି, ‘‘ଦଳରେ ମନୋନୀତ ୧୬ କିମ୍ବା ୧୮ ଖେଳାଳିଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୨-୧୩ ଜଣ ଦକ୍ଷତା ଭିତ୍ତିରେ ମନୋନୀତ ହେଉଥିଲେ। ବାକି ୪-୫ ଖେଳାଳି ପ୍ରତିପତ୍ତି ଥିବା ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକରୁ ମନୋନୀତ ହେଉଥିଲେ। ସେମାନେ କେବଳ ବୁଲିବା ପାଇଁ ଯାଉଥିଲେ। ପରେ ରାଜ୍ୟ ଖେଳାଳି ଭାବେ ଚାକିରି ପାଇବାରେ ତାହା ତାଙ୍କୁ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିଲା…। ୧୯୪୯ରେ ରାଜ୍ୟ ହକି ସଂଘର ସ୍ଥାପନା ପରେ ସତୁରି ଦଶକ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଓଡ଼ିଶା ହକିର କୌଣସି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସଫଳତା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିନଥିଲା। ତେବେ ୧୯୭୭ରେ ସ୍ୱର୍ଗତଃ ମାଇକେଲ କିଣ୍ଡୋ ରାଉରକେଲା ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାରେ ଯୋଗଦେବା ପରେ ଓଡ଼ିଶା ହକିର ଚିତ୍ର ବଦଳି ଗଲା। ଶ୍ରୀ କିଣ୍ଡୋ ମାତ୍ର ୩ ବର୍ଷ ରାଜ୍ୟ ଦଳରେ ଖେଳିଥିଲେ। ତା’ ଭିତରୁ ୨ ଥର ଓଡ଼ିଶା ସେମିଫାଇନାଲରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସଫଳତା ଓଡ଼ିଶା ହକି ଖେଳାଳିଙ୍କ ମନୋବଳକୁ ବଢ଼ାଇଥିଲା।

୧୯୮୦ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାରୁ ୩ ଜଣ ଖେଳାଳି ଜାତୀୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର ପାଇଁ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନେ ଥିଲେ ୟାକୁବ ଏକ୍କା, ସାରଣ ବେକ ଓ ଫେବିୟନ ସମଦ। କିନ୍ତୁ ଏମାନଙ୍କ ପଛରେ କୌଣସି ଗଡ୍‌ ଫାଦର୍‌ ନଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ଯାତ୍ରା ଜାତୀୟ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିରରେ ହିଁ ସୀମିତ ରହିଥିଲା। ୧୯୮୨ରେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଗାଁରୁ ବାହାରି ପିଟର ତିର୍କି ଜୁନିୟର ଭାରତୀୟ ଦଳରେ ମନୋନୀତ ହୋଇ ଓଡ଼ିଶାର ଯୁବ ଖେଳାଳିଙ୍କ ପାଇଁ ନୂଆ ପ୍ରେରଣା ପାଲଟି ଯାଇଥିଲେ। ପିଟର ୧୯୮୪ ଲସ୍ ଆଞ୍ଜେଲସ ଅଲିମ୍ପିକ ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଦଳରେ ସ୍ଥାନ ପାଇବାଲାଗି ଜଣେ ବଡ଼ ଦାବିଦାର ଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଗଡ୍‌ ଫାଦର୍‌ ନ ଥିବାରୁ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ଅଲିମ୍ପିୟାନ ହେବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିଲେ।

ପିଟର ତିର୍କିଙ୍କ ପରେ ଆଉ ଜଣେ ଖେଳାଳି ଭାରତୀୟ ଦଳରେ ସ୍ଥାନ ପାଇବାର ଅତି ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ସେ ହେଉଛନ୍ତି ଗ୍ରେଗୋରୀ ମିଞ୍ଜ। ୧୯୯୩ରେ ତାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଓଡ଼ିଶା ତୃତୀୟ ଥର ପାଇଁ ସେମିଫାଇନାଲରେ ପ୍ରବେଶ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିଲା।