ନୀଲାଦ୍ରୀ ବିଜେ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ, ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଈଶ୍ୱରୀୟ ପ୍ରେମ, ସ୍ନେହର ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି |

ନୀଲାଦ୍ରୀ ବିଜେ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ, ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ  ଈଶ୍ୱରୀୟ  ପ୍ରେମ, ସ୍ନେହର ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି |

ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ପ୍ରେମ ଏବଂ ସ୍ନେହକୁ ଚିତ୍ରଣ କରୁଥିବାରୁ ଏହି ଦିନଟି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମହତ୍ତ୍ୱ ରଖେ |

ବାର୍ଷିକ ପ୍ରବାସର ସମାପ୍ତିକୁ ଚିହ୍ନିତ କରି ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀ- ପ୍ରଭୁ ବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରା ସେମାନଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନକୁ ଫେରନ୍ତି | ଏହି ରୀତିନୀତି ନିଲାଦ୍ରି ବିଜେ  ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା | କିନ୍ତୁ, ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ପ୍ରେମ ଏବଂ ସ୍ନେହକୁ ଚିତ୍ରଣ କରୁଥିବାରୁ ଏହି ଦିନଟି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମହତ୍ତ୍ୱ ରଖେ |

‘ଅଧରପଣା’ ରୀତିନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଭୁ ସୁଦର୍ଶନଙ୍କ ସହିତ ପବିତ୍ର ତ୍ରିନାଥ ନିଜ ନିଜ ରଥରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ‘ପାନ’ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତି, ଏହି ଚାରି ଏକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ|

ଦେବତାଙ୍କୁ ନିଆଯାଏ i

ନିଲାଦ୍ରି ବିଜରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସାନ୍ଧ୍ୟା ଧୁପ ଅର୍ପଣ କରାଯିବା ପରେ, ତିନିଟି ରଥର ପ୍ରତ୍ୟେକରେ ଚାରାମାଲା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥାଏ | ମୁଦିରାଥ ସେବକମାନେ ତାଳଧ୍ୱଜ , ନନ୍ଦିଘୋଷେ ଏବଂ ଦର୍ପଦଳନ ଉପରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ପୁଷ୍ପiଞ୍ଜଳି (ପୁଷ୍ପ ଅର୍ପଣ) ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି ଏବଂ “ଡୋରାଲାଗି” ରୀତିନୀତି କରନ୍ତି | କାହiଲିୟା ସେବାୟତମାନେ ଏକ ବଗଲ୍ ଫୋପାଡି ଦିଅନ୍ତି ଯାହା ପରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କ ପହଣ୍ଡି ଆରମ୍ଭ ହୁଏ | ପ୍ରଥମେ, ମହାଜନ ସେବାୟତମାନେ ଈଶ୍ୱରୀୟତା  ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି- ରାମ, ତାଳଧ୍ୱଜରୁ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ନନ୍ଦିଘୋଷ ରୁ ମଦନ ମୋହନ, ଏକ ପହଣ୍ଡି  ରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଡାକିନୀ ଘର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ | ପରେ ଭଗବାନ ସୁଦର୍ଶନଙ୍କୁ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ରଥ ଦର୍ପଦଳନ ରୁ ମନ୍ଦିରକୁ ନିଆଯାଏ।

ପ୍ରଭୁ ସୁଦର୍ଶନଙ୍କୁ ଏକ ବିଶାଳ ଶୋଭାଯାତ୍ରାରେ ବାଇଶି ପାହାଚ, ଆନନ୍ଦ ବଜାର,  ସାତ-ପାହାଚ ଏବଂ ଜଗାମୋହନ ଦେଇ  ନିଆଯାଏ | ପରେ, ପ୍ରଭୁ ବଳଭଦ୍ର  ଏବଂ ଦେବୀ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ପହଣ୍ଡି ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ | ଏବଂ ଶେଷରେ, ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ପହଣ୍ଡି  ଆରମ୍ଭ ହୁଏ |

ଯେତେବେଳେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ନନ୍ଦିଘୋଷ ର ଚାର ପାଖରେ ପହଞ୍ଚନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏକ ଡମ୍ବରୁ  (ଏକ ବିଶେଷ ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର) ରେ ଦେଖାଯାଏ ଯାହା ଏକ ପବିତ୍ର ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ରଖାଯାଇଥାଏ |

ମହାଜନ ସେବକମାନେ ଭତ୍ତା ମଣ୍ଡପରେ ଡମ୍ବରୁ ଉପରେ ଦେବତା ସ୍ଥାପନ କରନ୍ତି | ପତିମାହାପାତ୍ର ସେବାୟତମାନେ ଚନ୍ଦନ , ଆଲାଟି, ଧନ୍ଦୀ ପ୍ରସାଦ, ଦୁରବକ୍ଷତ, ବୃନ୍ଦାବନ, ଦାହିପତି, ଘସା, ବିଡିଆଙ୍କୁ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି |

ଭିତ୍ରଛା  ମହାପାତ୍ର ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପବିତ୍ର ଦୀପ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତି | କିନ୍ତୁ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଭାଇଭଉଣୀଙ୍କ ବାର୍ଷିକ ପ୍ରବାସ ସମୟରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଏକୁଟିଆ ରହିଥିବା ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନ୍ଦିରର ମୁଖ୍ୟ ଫାଟକ (ସିଂହଦ୍ୱାର) ବନ୍ଦ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି। ତଥାପି, ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ସିଂହଦ୍ୱାରକୁ ଗଲେ ଏବଂ ଏହା ଖୋଲିଲା |

ପରେ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ବାଇସି ବାଇଶି ପାହାଚ , ଆନନ୍ଦ ବଜାର, ଭିତର  ବେଦ ଏବଂ ସାତ ପାହାଚ ଦେଇ ଜଗମୋହନକୁ ନିଆଯାଏ |

ପୂର୍ବରୁ ବିରକ୍ତ ହୋଇଥିବା ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଜୟା-ବିଜୟା ଦ୍ୱାର ବନ୍ଦ କରିଦିଅନ୍ତି। ବାର୍ଷିକ ପ୍ରବାସ ସମୟରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ତାଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ନ ଥିବାରୁ ସେ କ୍ରୋଧିତ ହୁଅନ୍ତି | ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ତରଫରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏବଂ ବାଡ଼ଗ୍ରାହୀ  ଦଇତା ପତି  ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦଇତା ଙ୍କ ତରଫରୁ ଦେବଦାସୀ (ମହିଳା ସେବାୟତ) ଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ |

ଯୁଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ କରନ୍ତି ଯେ ସେ ଏହାକୁ ଆଉ ପୁନରାବୃତ୍ତି କରିବେ ନାହିଁ | ଏହା ପରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଜୟା-ବିଜୟର କବାଟ ଖୋଲିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଅନ୍ତି | ଶେଷରେ ଭଣ୍ଡାର ଘର ନିକଟରେ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଉତ୍ତର ଆଡକୁ ଏବଂ ସମାନ ଭାବରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଡକୁ ଚାହିଁଲେ ଏବଂ ଉଭୟ ବିନିମୟ ଦେଖାଯାଏ |

ଭିତ୍ତର୍ଚ୍ଛ ମାନେ  ବାନ୍ଦାପନା ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି | ତାଙ୍କର ଉନ୍ନତ ଅର୍ଦ୍ଧକୁ ଶାନ୍ତ କରିବାକୁ, ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ତାଙ୍କୁ ରସାଗୋଲାସ୍ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି | ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ରସଗୋଲା ଅର୍ପଣ କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ନିଲାଦ୍ରି ବିଜ ଏକମାତ୍ର ଦିନ |

ପରେ, ଦେବତାମାନେ   ରତ୍ନ ସିଂହାସନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ  ଦଇତା ପତି ଏବଂ  ପତି ମହାପାତ୍ର ସେବାୟତମାନେ ଚନ୍ଦନ  ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି |କୋଠସୁଆଁସିଆ ସେବାୟତମାନେ ନୀଳାଦ୍ରି ବିଜେ  ରୀତିନୀତିର ସମାପ୍ତିକୁ ଚିହ୍ନିତ ରତ୍ନସିଂହଂସନ   ଚାରମାଲା ଅପସାରଣ କରନ୍ତି