ମାଛଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ମାଛ ଯାଆଁଳ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଆବଶ୍ୟକତା । ମାଛଚାଷରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଜାତିଆ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସାଧାରଣତଃ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ବା ତା ଠାରୁ ଅଧିକ ଆକାର ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିଲେ ବଡ଼ ମାଛ ଆମଦାନୀ ଶୀଘ୍ର ହୋଇଥାଏ । ଆଜିକାଲି ୧୦୦ରୁ ୩୦୦ ଗ୍ରାମ ଓଜନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ି ଚାଷୀମାନେ ୪-୫ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ମାଛ ଉତ୍ପାଦନ କରୁଛନ୍ତି ।
କେତେକ ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ : ମାଛଚାଷ ପାଇଁ ବର୍ଷାକୁ ନେଇ ଯୋଜନା କରିବା ଭଲ ।୧. ଥରେ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଓ ଧରିବା
ଏଥିରେ ପ୍ରତି ୩୦୦୦ରୁ ୪୦୦୦ ବଡ଼ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ି, ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରାୟ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆକାର ବା ବିକ୍ରି ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ ମାଛ ଧରାଯାଏ ।
୨. ଥରେ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଓ ଏକାଧିକ ଥର ଧରିବା
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଏକର ପ୍ରତି ୬୦୦୦-୭୦୦୦ ଅଥବା ଫ୍ରାଏ ଯାଆଁଳ ଛଡ଼ାଯାଏ । ଏଥିରୁ ପ୍ରାୟ ୮୦% ମାଛ ବଞ୍ଚନ୍ତି ତେଣୁ ପ୍ରତି ମାସରେ ଶରୀର ବୃଦ୍ଧି ଦେଖି ପ୍ରାୟ ୬ ମାସ ବେଳକୁ ଅଧାଅଧି ଧରି ବିକ୍ରି କରି ଦିଆଯାଏ ଓ ବଳକା ମାଛକୁ ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ ଓ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ଧରାଯାଇଥାଏ ।
୩. ବାରମ୍ବାର ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଓ ଧରିବା
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀ ମୁଖ୍ୟତଃ ବଡ଼ ଫାର୍ମମାନଙ୍କରେ କରାଯାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଯାଆଁଳ ପୋଖରୀ ମଧ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥିଷର ଅଙ୍ଗୁଳିକ ଗଚ୍ଛିତ ରଖାଯାଏ । ପ୍ରତି ୩୦୦୦ ରୁ ୪୦୦୦ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଛାଡ଼ି ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ୬ ମାସ ପରେ ମାଛ ଧରାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଥର ଯେତେ ମାଛ ଧରାଯାଏ ସେତିକି ପରିମାଣରେ ମାଛ ଛୋଟ ପୋଖରୀରୁ ଆଣି ଛଡ଼ାଯାଏ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଦିଆଯାଏ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ପୋଖରୀରେ ମାଛ ଶୀଘ୍ୟ ବଢ଼ିଥାଏ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ୨ରୁ ୩ ମାସ ଅନ୍ତରରେ ବଡ଼ ମାଛ ଧରାଯାଏ । ଏଥିପାଇଁ ନିକଟରେ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଯାଆଁ ରଖିବାକୁ ହେବ ।
ମାଛ ଯାଆଁଳ
ମାଛଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ମାଛ ଯାଆଁଳ ଏକ ମୁଖ୍ୟ ଆବଶ୍ୟକତା । ମାଛଚାଷରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଉନ୍ନତ ଜାତିଆ ଯାଆଁଳ ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ନଦୀରୁ ବର୍ଷା ଦିନେ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଥିଲା । ରାଜ୍ୟର ପ୍ରମୁଖ ନଦୀମାନଙ୍କରୁ ଏହି ଯାଆଁଳ ସଂଗୃହୀତ ହେଉଥିଲା । ଏହି ନଦୀ ଯାଆଁଳରେ ଅନ୍ୟ ମାଛ ଯାଆଁଳ ମିଶ୍ରିତ ଅବସ୍ଥାରେ ଥାଏ । ତେଣୁ ଚାଷୀ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୁଏ । ସାଧାରଣତଃ କାର୍ପମାଛ ମାନ ସ୍ଥିର ଜଳରେ ଅଣ୍ଡା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ତେଣୁ ନଦୀରୁ ଯାଆଁଳ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଉଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ବା ପ୍ରଣୋଦିତ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା (ଓଦ୍ଭୟଙ୍କମରରୟ ଈକ୍ସରରୟସଦ୍ଭଶ) ଦ୍ୱାରା ହ୍ୟାଚେରୀମାନଙ୍କର ଚାଷ ଉପଯୋଗୀ – କେବଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ପ ମାଛର ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉଛି ।
ଏହି କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ମାଛମାନଙ୍କ ବର୍ଷାଋତୁର ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ମାଛକୁ ଅଲଗା ରଖାଯାଏ । ମାଛର ଶାରୀରିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଓ ପାଣିପାଗକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟରଖି ବର୍ଷା ସମୟରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ୧୮-୩୦ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ୍ ଥିଲାବେଳେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଏ । ପୂର୍ବେ ମାଚର ମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ମସ୍ତିଷ୍କ ତଳଭାଗରୁ ପିଟ୍ୟୁଟାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥି ସଂଗ୍ରହ କରି ତାହାକୁ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରି ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ମାଛକୁ ପୃଥକ ଭବେ ଏହି ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ଦେଇ ବାହ୍ୟ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଣ୍ଡା ସଂଗ୍ରହ କରାହଯାଉଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ କେତେକ ହରମୋନ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଏହା ସମ୍ପାଦନା କରାଯାଉଛି । ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ପ୍ରୟୋଗ ପରେ ଉଭୟ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ମାଛକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହ୍ୟାଚେରୀ ବା ହାପା ମଧ୍ୟରେ ମିଳିତ ହେବା ପାଇଁ ଛଡ଼ାଯାଏ । ମାଛମାନେ ଅଣ୍ଡା ଦେବାପରେ ମାଛମାନଙ୍କୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । ତାପରେ ଅଣ୍ଡାକୁ ମାପ କରି ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ଏବଂ ଫୁଟିବା ପାଇଁ ସ୍ଫୁଟନ ହାପାରେ କିମ୍ବାହ ସିମେଣ୍ଟ୍ ତିଆରି ପୁଲ୍ରେ ଛଡ଼ାଯାଏ ।
ଏହି ଅବସ୍ଥାରେ ୧୪-୧୮ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ଅଣ୍ଡାରୁ ଛୁଆ ଫିଟିଥାଏ । ଏହି ଛୁଆକୁ ପ୍ରାୟ ୭୨ ଘଣ୍ଟା ପରେ ସଂଗୃହୀତ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ବା ଝକ୍ଟ୍ରବଙ୍ଗଦ୍ଭ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳକୁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀମାନଙ୍କରେ ଛଡ଼ାଯାଏ ।
ଯାଆଁଳ ଆକୃତି ଅନୁଯାୟୀ ନିମ୍ନ ପ୍ରକାର ଅଟେ
ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ (ଝକ୍ଟ୍ରବଙ୍ଗଦ୍ଭ) ୮ ମି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ଯାଆଁଳ (ୠକ୍ସଚ୍ଚ) ୮ରୁ ୪୦ ମି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ଅଙ୍ଗୁଳିକା (ୠସଦ୍ଭଶରକ୍ସକ୍ଷସଦ୍ଭଶ) ୪୦ରୁ ୧୦୦ ମି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ହ୍ୟାଚେରୀମାନଙ୍କର ମିଳିଥାଏ । ଏହି ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳକୁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନର୍ସରୀରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ତାହା ୨୧ ଦିନ ହେଲେ ତାହାକୁ ଫ୍ରାଏ ବା ଧାନୁଆ କୁହାଯାଏ । ତାପରେ ୪୦ ମି.ମି.ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଆକାରର ହେଲେ ତାହାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିକା କୁହାଯାଏ । ଚାଷୀମାନେ ସର୍ବଦା ବଡ଼ ଯାଆଁଳ ବା ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଅନ୍ୟୁନ ୮୦ ମି.ମି. ଯୁକ୍ତ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ । ଛୋଟ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିଲେ ତାହାର କିଛି ଅଂଶ ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ନଷ୍ଟହୁଏ ।
କାର୍ପ ମାଛର ଯାଆଁଳକୁ ଦୁଇଟି ସ୍ତରରେ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
୧. ନର୍ସରୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
ମାଛର ପ୍ରଜନନ ପରେ ସଂଗୃହୀତ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ଝକ୍ଟ୍ରବଙ୍ଗଦ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନର୍ସରୀରେ ଛାଡ଼ି ୧୫-୨୦ ଦିନ ଚାଷ କଲେ ଏହା ଏକ ଇଞ୍ଚ ଆକାରର ଧାନୁଆ ବା ଫ୍ରାଏ (ଲକ୍ସଚ୍ଚ) ହୁଏ ।
୨. ଅଙ୍ଗୁଳିକା ପର୍ଯ୍ୟାୟ
ଧାନୁଆ ବା ଫ୍ରାଏକୁ ୨ରୁ ୩ ମାସ ଚାଷ କଲେ ତାହା ୮୦ରୁ ୧୦୦ ମି.ମି. ହୁଏ । ବାଁ ହାତର ଅଙ୍ଗୁଳି ଲମ୍ବା ହୁଏ ତାହାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିକା (ଲସଦ୍ଭଶରକ୍ସକ୍ଷସଦ୍ଭଶ) କୁହାଯାଏ ।
ମାଛ ଶରୀର ବୃଦ୍ଧି ଦ୍ୱିତୀୟ ବର୍ଷ ଅଧିକ ହୁଏ ତେଣୁ ବଡ଼ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନେ ଅଧିକ ଯାଆଁଳ ପୋଖରୀରେ ରଖି ଉପଯୁକ୍ତ ଖଶଦ୍ୟ ଦେଇ ବର୍ଷିକିଆ (ଣରବକ୍ସକ୍ଷସଦ୍ଭଶ) ହେଲେ ତାହାକୁ ପୋଖରୀୋର ଛାଡ଼ି ଅଧିକ ଲାଭ ପାଉଛନ୍ତି । ଯାଆଁଳ ଚାଷ ମଧ୍ୟ ଏକ ଲାଭଜନକ ଚାଷ କେତେକ ଚାଷୀ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ଆଣି ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀରେ ରଖି ତାହାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିକା କରି ବିକନ୍ତି । ଏଥିରେ ଉତ୍ତମ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ ।
ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ
ବର୍ତ୍ତମାନ ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷ ଉପଯୋଗୀ ବିଭିନ୍ନ ପୋଖରୀରେ ବଡ଼ ଯାଆଁଳ ବା ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଛାଡ଼ିବା ପାଇଁ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଇଛି । ଯେଉଁ ଚାଷୀମାନେ ମାଛଚାଷକୁ ଏକ ଉଦ୍ୟୋଗ ହିସାବରେ ମାଛଚାଷ କରୁଛନ୍ତି ସେମାନେ ନିଜସ୍ୱ ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀ ରଖବା ଉଚିତ । ରାଜ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିଲ୍ଲାରେ ଉନ୍ନତ ମାଛ ଯାଆଁଳର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ ମିଳୁଥିବା ଏବଂ ସଂଖ୍ୟା ଠିକ୍ ନ ଥିବା ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରାୟତଃ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଏଣୁ ଚାଷୀଭାଇମାନେ ଯାଆଁଳ ପାଳନ ନର୍ସରୀ ରଖି ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିପାରିବେ । ରାଜ୍ୟରେ ଥିବା ସରକାରୀ ହ୍ୟାଚେରୀ ଓ ଘରୋଇ ଉଦ୍ୟୋଗରେେ ତିଆରି ହ୍ୟାଚେରିରୁ ଫ୍ରାଏ ଆଣି ତାହାକୁ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ନର୍ସରୀରେ ବଢ଼ାଇ ଅଙ୍ଗୁଳିକା କରାଇ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ ।
ଯଦି ଚାଷୀଭାଇଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ନର୍ସରୀ ସୁବିଧା ନଥାଏ । କେତେକ ଚାଷୀ ମିଶି ଯେକୌଣସି କମ୍ ଗଭୀର ଛୋଟ ପୋଖରୀର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଫ୍ରାଏ ଛାଡ଼ି ଅଙ୍ଗୁଳିକା କରି ସମସ୍ତ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିପାରିବେ ।
କେତେକ ଚାଷୀ ଯାଆଁଳକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିକା କରିବା ପାଇଁ ସୁବିଧା ନଥିବାରୁ ନିଜସ୍ୱ ବଡ଼ ପୋଖରୀରେ ଏକ କୋଣରେ କିଛି ଅଂଶକୁ ସରୁ ପତଳା ଜାଲ ଓ ବାଉଁଶ ଖୁଣ୍ଟ ଦେଇ ଆବଦ୍ଧ କରି ସେଠାରେ ଧାନୁଆ ଯାଆଁଳ (ଫ୍ରାଏ) ଛାଡ଼ି ସେହି ଘେର ମଧ୍ୟରେ ଯତ୍ନ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ କରି ଯାଆଁଳ ୪୦ ମିଲିଲିଟର ହେଲେ ସେହି ଘେରରୁ ଗଣତି କରି ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିଦିଅନ୍ତି । ବଳକା ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଯାଆଁଳକୁ ବିକ୍ରିକରି ଲାଭବାନ ହୁଅନ୍ତି ।
ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ କରିବା ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପୋଖରୀ ଆବଶ୍ୟକ ଯଥା ନର୍ସରୀ ଓ ରିୟରି୍ଗ ପୋଖରୀ । ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ଫ୍ରାଏ ହେବାପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ପୋଖରୀକୁ ରିୟରିଙ୍ଗ ପୋଖରୀ କୁହାଯାଏ । ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀ ଆକାରରେ ଛୋଟ ସାଧାରଣତଃ ୦.୦୨ରୁ ୦.୦୫ ହେକ୍ଟର ଏବଂ ଗଭୀରତା ୧ରୁ ୧.୫ ମିଟର ଏବଂ ରିୟରିଙ୍ଗ ପୋଖରୀ ଆକାର ୦.୦୫ରୁ ୦.୧୦ ହେକ୍ଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗଭୀରତା ୧.୫ରୁ ୨.୦୦ ମିଟର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପୋଖରୀ ନୂତନ ଭାବେ ଖୋଳାଯାଏ କିମ୍ବା ପୁରୁଣା ପୋଖରୀରେ ଚାଷ କରାଯାଏ ।
ଯାଆଁଳଗୁଡ଼ିକ ଛୋଟ ମାଛର ନମୁନା ସେଥିପାଇଁ ତାକୁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରାୟତଃ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ତିଆରି ନର୍ସରୀ ପୋଖରରେ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳକୁ ଫ୍ରାଏ ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ୧୫ରୁ ୨୧ ଦିନ ଲାଗେ ତାହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଫ୍ରାଏରୁ ଫିଙ୍ଗର୍ଲିଙ୍ଗ (ଅଙ୍ଗୁଳିକା) ହେବାପାଇଁ ଦେଢ଼ରୁ ଅଢ଼େଇ ମାସ ଲାଗେ । ସାଧାରଣତଃ ଉନ୍ନତ ଫିଙ୍ଗରଲିଙ୍ଗ ସେପ୍ଟେମ୍ବର କିମ୍ବା ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ମିଳିଥାଏ । ରାଜ୍ୟରେ ଥିବାହ ଜଳ ଭଣ୍ଡାର ଗୁଡ଼ିକର ତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧିପାଇଁ ଜଳଭଣ୍ଡାର ନିକଟରେ କ୍ୟାପ୍ଟିଭ୍ ନର୍ସରୀ କରାଯାଇଛି । ସେଥିରେ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଉତ୍ପାଦନ କରି ଜଳଭଣ୍ଡାର ମଧ୍ୟରେ ଛଡ଼ାଯାଇଛି ।
ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ପୂର୍ବରୁ ପୋଖରୀରେ ଅଣୁଖାଦ୍ୟ ବା ପ୍ଲାଙ୍କଟନ୍ ହେବାପାଇଁ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଏହି ପ୍ଲାଙ୍କଟନ୍ ହେଉଛି ମାଛ ଯାଆଁଳମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ । ସାଧାରଣତଃ ଜୈବିକ ସାର, କଞ୍ଚା ଗୋବର ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୧୦,୦୦୦ କି.ଗ୍ରା. ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବାର ୧୫ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଅତିରିକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଭାବେ ଭଲ ଭାବରେ ଗୁଣ୍ଡ ହୋଇଥିବା ବାଦାମ ପିଡ଼ିଆ ଏବଂ ଭଲ ମାନର ଚାଉଳ ଗୁଣ୍ଡା ୧:୧ ଅନୁପାତରେ ମିାଇ ଦେଲେ ଯାଆଁଳ ଗୁଡ଼ିକ ଭଲ ବଢ଼ନ୍ତି । ଏହି ଅନୁପାତରେ ମାଛ ଖାଦ୍ୟକୁ ଦୁଇଭାଗ କରି ଅଧା ଖାଦ୍ୟ ସକାଳେ ଓ ଅଧା ସଞ୍ଜ ବେଳକୁ ଦେବାକୁ ହେବ । ଅଙ୍ଗୁଳିକା ବା ଫିଙ୍ଗର୍ଲିଙ୍ଗ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିବାପାଇଁ ଚିରାଚରିତ ପ୍ରଥାରେ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୫୦ ଲକ୍ଷରୁ କମାଇ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୩ରୁ ୫ ଲକ୍ଷ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ଛଡ଼ାଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଯାଆଁଳ ବଢ଼ିବାର ହାର ବୃଦ୍ଧିପାଏ ଓ ପ୍ରାୟ ୩ ମାସରେ ଉନ୍ନତ ଫିଙ୍ଗରଲିଙ୍ଗ୍ ମିଳିଥାଏ । ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀରେ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳରୁ ଯାଆଁଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀ ୧୫ ଦିନ ବେଳକୁ ଯାଆଁଳ ଆକାର ୨୫-୩୦ ମି.ମି. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଫ୍ରାଏ କୁହାଯାଏ । ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳରୁ ଫ୍ରାଏ ହେବର ବଞ୍ôଚବାର ସକ୍ଷମତା ସାଧାରଣତଃ ୩୦% ହୁଏ ମାତ୍ର ପୋଖରୀର ଉପଯୁକ୍ତ ପରିଚାଳନା ଦ୍ୱାରା ଏହା ୪୦-୪୫% ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।
ଫ୍ରାଏରୁ ଫିଙ୍ଗର୍ଲିଙ୍ଗ୍ କରିବା ପାଇଁ ୨୫-୩୦ ମିମି ଆକୃତିର ଫ୍ରାଏ ୨-୩ ଲକ୍ଷ ପ୍ରତି ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ଛଡ଼ାଯାଏ । ପୋଖରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପରେ ଏହି ଫ୍ରାଏ ଛଡ଼ାଯାଏ ଏବଂ କୃତ୍ରିମ ଖାଦ୍ୟ, ପ୍ରଥମ ମାସରେ ଦିନକୁ ୧ ଲକ୍ଷ ଫ୍ରାଏ ପ୍ରତି ୬ କି.ଗ୍ରା. ଦ୍ୱିତୀୟ ମାସରେ ଏହା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇ ୧୦ କି.ଗ୍ରା. ଓ ତୃତୀୟ ମାସରେ ୧୫ କି.ଗ୍ରା. ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରାୟ ୨-୩ ମାସରେ ଏହି ଯାଆଁଳ ଫିଙ୍ଗରଲିଙ୍ଗ୍ ହୁଏ ଓ ଅନ୍ୟୁନ ୮୦ ମିଲିମିଟର ପରେ ଏହାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଅନେକ ବଡ଼ ଉଦ୍ୟୋଗୀ ନିଜସ୍ୱ ପୋଖରୀରେ ଅଧିକ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ି ତାହାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ଏକ ବର୍ଷ ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବର୍ଷ ଚାଷ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ୁଛନ୍ତି । ମାଛ ମୁଖ୍ୟତଃ ୨ୟ ବର୍ଷ ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହି ବର୍ଷିକିଆ ଯାଆଁଳ ଚାଡ଼ବା ଦ୍ୱାରା ଅଳ୍ପଦିନ ଚାଷରେ ଅଧିକ ଲାଭ ହୋଇଥାଏ ଓ ଏହାର ପୋଖରୀରେ ବଞ୍ôଚବା ହାର ସର୍ବାଧିକ । ତେଣୁ ସୁବିଧା ଥିଲେଶ ବର୍ଷିକିଆ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିଲେ ଚାଷୀମାନେ ଅଧିକ ଉପକୃତ ହେବେ ।
ଯାଆଁଳମାନଙ୍କୁ ବିକ୍ରି କିମ୍ବା ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହାର ଏକ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଖାଦ୍ୟ ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ଏବଂ ଯାଆଁଳ ଧରି ହାପା ମଧ୍ୟରେ ୨-୩ ଘଣ୍ଟା ରଖାଯାଏ । ଏହାପରେ ପଲିଥିନ୍ ମଧ୍ୟରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସହିତ ପ୍ୟାକିଂ କରି ବାହାରକୁ ପଠାଯାଏ ।
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ ଖୁବ୍, କମ୍, ତେଣୁ ଚାଷୀଭାଇମାନେ ଓ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଳ୍ପଦିନ ପାଣି ରହୁଥିବା ପୋଖରୀ, ଛୋଟ ପୋଖରୀ ଗୁଡ଼ିକରେ ଉନ୍ନତ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଉତ୍ପାଦନ କରି ଏହି ଚାହିଦା ମେଣ୍ଟାଇ ପାରିବେ । ଏହି ଅଙ୍ଗୁଳିକା ଉତ୍ପାଦନ କରି ବିକ୍ରି କଲେ ଚାଷୀମାନେ ବିଶେଷ ଲାଭବାନ ହେବେ ।
ମାଛ ଯାଆଁଳ ଚିହ୍ନିବେ କିପରି
ଯେକୌଣସି ଚାଷର କିସମ ଓ ପରିମାଣର ବିହନ ଯେପରି ଠିକଣା ବେଳେ ଦରକାର ହୁଏ, ମାଛ ଚାଷରେ ମଧ୍ୟ ଠିକ୍ ସେହିପରି ଉପଯୁକ୍ତ ଅନୁପାତରେ ମିଶାଯାଇଥିବା ବିଶୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥକାରୀ ଯାଆଁଳର ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହୁଏ । ମିଶ୍ରିତ ମାଛଚାଷର ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତି ୧୦୦ ଯାଆଁଳରେ ଭାକୁଡ଼-୧୦, ରୋହୀ-୨୫, ମିରିକାଳୀ-୧୦, ଚାନ୍ଦିରୋହୀ (ସିଲଭର କାର୍ପ)-୨୫, ଦଳଖିଆ (ଗ୍ରାସ୍ କାର୍ପ)-୧୦, ବିଲାତି ରୋହୀ (ସ.ସି. ବା ଉକ୍ଟଜ୍ଞଜ୍ଞକ୍ଟଦ୍ଭ ଉବକ୍ସକ୍ଟ୍ର) ରହିବା ଉଚିତ୍ । ଆମେ ବାହାରୁ ପାଉଥିବା ଯାଆଁଳ ନିହାତି ଛୋଟ ହୋଇପାରେ । ତେବେ କେତୋଟି ବିଶୁଦ୍ଧ ଉନ୍ନତ ଅମଳକ୍ଷମ ଅର୍ଥକାରୀ ମାଛ ଯାଆଁଳର ଲକ୍ଷଣ, ଆକାର ଓ ଗଠନ ଶୈଳିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ କଲେ ସହଜରେ ଏହାକୁ ଚିହ୍ନିହୁଏ । ଚାଷୀ ଭାଇମାନେ ଏସବୁ ଯାଆଁଳ କିଣିଲା ବେଳେ ଉପରୋକ୍ତ ବିଷୟ ଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ନଜର ଦେଲେ ଠକାମିରେ ପଡ଼ିବାର ସମ୍ଭାବନା ଖୁବ୍ କମ୍ ଥାଏ ।
୧. ଭାକୁର : ଏହାର ମୁଣ୍ଡ ବଡ଼, ପାଟି ଉପର ମୁହଁ ଓ ତଳ ମୋଟାଲାଞ୍ଚ, ମୁଣ୍ଡରେ ବା କରରେ କୌଣସି ଚିହ୍ନ ନାହିଁ ।
୨. ରୋହୀ : ଓଲ ମୋଟା ଓ କୁଞ୍ôଚତ । ମୁହଁର ସମ୍ମୁଖ ଭାଗର ଅଂଶରେ ଛୋଟ ଦୁଇଟି ନିଶ ଥାଏ । ଲାଞ୍ଜ ପାଖରେ ପଟାଳିଆ କଳା ଦାଗ ଥାଏ ।
୩. ମିରିକାଳୀ : ନାସା ପାଖରେ ଛୋଟ ନିଶଥାଏ । ଲାଞ୍ଜ ମୁଣ୍ଡରେ ଠିକିରି ଆକାରରେ ଚିହ୍ନଥାଏ । ପାଟି ତଳ ପାତିଆ ଓ ସିଧା ।
୪. ସିଲଭର୍ କାର୍ପ୍ (ଚାନ୍ଦି ରୋହୀ) : ଏହାର କାତି ଅତି ଛୋଟ ଛୋଟ । ଆକାର ଚେପ୍ଟା ଓ ଦେଖିବାକୁ (ସିଲଭର୍ କାର୍ପ) ଇଲିଶି ପରି, ଏହାର ରଙ୍ଗ ଧୂସର ।
୫. ଗ୍ରାସ୍ କାର୍ପ (ଦଳଖିଆ) : ମୁଣ୍ଡ ଓସାରିଆ, ଉପର ଓଠ ତଳ ଓଠ ଅପେକ୍ଷା ଲମ୍ବା, ଏହାର ରଙ୍ଗ ଧସର ଓ ସବୁଜ । ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଛୋଟ ଦଳ ଖାଇଥାଏ ।
୬. ବିଲାତି ରୋହୀ : ଓଠ କୁଞ୍ôଚତ ହୋଇ ତଳକୁ ଥାଏ । ଏହାର ଆକାର ଛୋଟ, ବେଳେବେଳେ ନାଲି ଓ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗ ହୋଇଥାଏ ।
ଅତି ଛୋଟ ଅବସ୍ଥାରେ ଉପରୋକ୍ତ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ସାଧାରଣ ଚାଷୀ ପକ୍ଷରେ ସହଜ ହୋଇ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଯାଆଁଳର ଆକାର ଟିକେ ବଡ଼ ହୋଇଥିଷଲ, ଅର୍ଥାତ୍ (୮୦-୧୦୦ ମିଲିଲିଟର) ଏସବୁ ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ବାରିବା ସହଜ ହୁଏ ।
ତେବେ ଯାହା ହେଉନା କାହିଁକି, ଏସବୁ ଲକ୍ଷଣ ଗୁଡ଼ିକ ବାଦ୍ ଯାଆଁଳଗୁଡ଼ିକର ଅବସ୍ଥା ବାବଦରେ ଚାଷୀ ଯଥେଷ୍ଟ ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ୍ । ଯାଆଁଳ ବିକ୍ରିୀ ହେବାର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀରୁ ଧରାହୋଇ ଏହାକୁ ହାପା (ମଶାରୀ ଆକାର ଜାଲ) ଭିତରେ ରଖିବା ଉଚିତତ୍ । ହାପା ଭିତରେ ଥିବା ସମୟରେ ତିନି ବା ଚାରୋଟି ନମୁନାକୁ ଭଲ ଭାବରେ ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ଯାଆଁଳ ଗୁଡ଼ିକ ବହିଃରୋଗ ମୁକ୍ତ ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ ହେବା ଦରକାର । ଏତଦ୍ଭିନ୍ନ ଗୋଟିଏ ପାତ୍ରରେ ଅଳ୍ପ ପାଣି ନେଇ କିଚି ଯାଆଁଳ ରଖିଲେ ସେୁଗଡ଼ିକର କ୍ଷୀପ୍ର ଗତି ଓ ଡିଆଁ କୁଦା ବ୍ୟବହାର ସୁସ୍ଥ ଯାଆଁଳର ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ । ଏହି ପାଣି ଥିବା ପାତ୍ର ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ପଟରେ ହାତ ଦେଲେ ଯାଆଁଳମାନେ ଠିକ୍ ବିପରୀତ ପଟକୁ ଗତି କରନ୍ତି । ଏହା ସେମାନଙ୍କ ଗତିଶୀଳତାକୁ ପ୍ରକାଶ କରିଥାଏ ।
ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା
ପୋଖରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବାପରେ ପୋଖରୀଟି ମାଛ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ମାଛ ଚାଷ କରିବା ପାଇଁ ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ୁଥିବା ଜାତିଆ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଦରକାର । ଜୁଲାଇ ମାସ ଶେଷାର୍ଦ୍ଧରେ ବା ଅଗଷ୍ଟ ମାସ ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ ଏକର ପିଛା ଚାରି ହଜାର (୪୦୦୦) ମିଶ୍ରିତ ଯାଆଁଳ (ଫ୍ରାଏ) କିମ୍ବା ଦୁଇ ହଜାର ମିଶ୍ରିତ ବଡ଼ ଯାଆଁଳ (ଫିଙ୍ଗରଲିଙ୍ଗ୍) ଚଡ଼ାଯାଏ । ସାଧାରଣତଃ ମୋଟ ଯାଆଁଳ ଉପରେ ଶତକଡ଼ଶ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ଭାକୁର, ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ରୋହୀ ଓ ୩୦ ପ୍ରତିଶତ ମିଳିକାଳୀ ଯାଆଁଳ ଛଡ଼ାଯାଏ ।
ଏହାଛଡ଼ା ପୋଖରୀରେ କିଛି ପଚାସଢ଼ା ପଙ୍କ ବା ପତ୍ର ଥିଲେ କିଛି ବିଲାତି ରୋହୀ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ । ସେହିପରି ପୋଖରୀରେ ବୁଡ଼ାଦଳ ଥିଲେ ଦଳଖିଆ ମାଛ ଯାଆଁଳ ଓ ଅଧିକ ନେଳି ଥିଲେ ଅଳ୍ପ ସଂଖ୍ୟକ ସିଲଭର କାର୍ପ (ରୂପା କେଟି) ଛଡ଼ାଯାଇପାରେ । ଅନେକଙ୍କର ଧାରଣା ଯେ, ଭାକୁର ମାଛ ଭଲ ବଢ଼ୁଥିବାରୁ ଖାଲି ଭାକୁର ଛାଡ଼ିଲେ ଭଲ । କିନ୍ତୁ ଏହା ଏକ ଭୁଲ ଧାରଣା । ପୋଖରୀରେ ଖାଦ୍ୟ ତିନି ସ୍ତରରେ ଥାଏ । ଉପର ସ୍ତର, ମଝି ସ୍ତର, ତଳ ସ୍ତର । ରୂପା ପେଟି ଓ ଭାକୁର ମାଛ ଉପର ସ୍ତରର ଖାଦ୍ୟ, ରୋହୀ ମାଛ ମଝି ସ୍ତର ଖାଦ୍ୟ ଓ ମିରିକାଳୀ ଓ ବିଲାତି ରୋହ ତଳ ସ୍ତରର ଖାଦ୍ୟ ଖାଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାର ମାଛ ଛାଡ଼ିଲେ ଗୋଟିଏ ସ୍ତର ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ହେବ ଓ ଅନ୍ୟ ସ୍ତରରେ ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ । ଫଳରେ ମାଛ ମଧ୍ୟ ଯାଆଁଳ ବଞ୍ôଚବା ଓ କମ୍ ସମୟରେ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ହେବାପାଇଁ ପୋଖରୀରେ ସର୍ବଦା ବଡ଼ ଯାଆଁଳ (ଫିଙ୍ଗରଲିଙ୍ଗ୍) ଛାଡ଼ିବା ଉଚିତ । ଏହାକୁ ଅଙ୍ଗୁଳିକା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଅନେକ ବଡ଼ ଉଦ୍ୟୋଗୀ ନିଜସ୍ୱ ପୋଖରୀରେ ଅଧିକ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ି ତାହାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ କିଛି ମାସ ପରେ ସିଧା ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ୁଛନ୍ତି । ମାଛ ମୁଖ୍ୟତଃ ୨ୟ ବର୍ଷ ଭଲ ବଢ଼ିଥାଏ । ଏହାକୁ ମୁଣ୍ଡା ଯାଆଁଳ ବା ଣରବକ୍ସକ୍ଷସଦ୍ଭଶ କୁହାଯାଏ । ଏହି ବର୍ଷିକିଆ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ଦ୍ୱାରା ଅଳ୍ପଦିନ ଚାଷରେ ଅଧିକ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ଏହାର ପୋଖରୀରେ ବଞ୍ôଚବା ହାର ସର୍ବାଧିକ । ତେଣୁ ସୁବିଧା କରି ବର୍ଷିକିଆ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିଲେଶ ଚାଷୀ ଅଧିକ ଉପକୃତ ହେବ । ମାଛ ଚାଷରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ବଡ଼ ଯାଆଁଳର ପରିମାଣ ୭୫୦୦ରୁ ୧୦,୦୦୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇପାରିବ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ୪/୫ ମାସ ପରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାସରେ କିଛି ବଡ଼ ମାଛକୁ ବାହାର କରି ବିକ୍ରୀ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହା ଫଳରେ ଛୋଟ ମାଛ ବଢ଼ିବାକୁ ସୁଯୋଗ ପାଇବା ସହ ମତ୍ସ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ବଢ଼ିବ । ଏଥିପାଇଁ ଅଧିକ କୃତ୍ରିମ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ହେବ ।
ଲାଭଜନକ ମାଛଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ
ମାଛଚାଷରୁ ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇବା ପାଇଁ ବର୍ଷର ସବୁ ସମୟରେ ପାଣି ରହୁଥିବା ପୋଖରୀରେ ଆମ ପଡ଼ୋଶୀ ରାଜ୍ୟ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରେ ପ୍ରଚଳିତ ପୌନଃପୌନିକ ମାଛଚାଷ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯାଇପାରେ । ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ମାଛଚାଷ ପୋଖରୀ ନିକଟରେ ନର୍ସରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରି ଏକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଯାଆଁଳ ମହଜୁଦ ରଖାଯାଏ । ନର୍ସରୀରେ ପାଳିତ ଏହି ବର୍ଷିକିଆ ମୁଣ୍ଡା ଯାଆଁଳ (ଷ୍ଟଣ୍ଟେଡ୍ ଇଅରଲିଙ୍ଗ) ଖୁବ୍ ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ନ୍ତି ଓ ୩-୪ ମାସରେ ବିକ୍ରି ଉପଯୋଗୀ ହୁଅନ୍ତିି । ଏହାଦ୍ୱାରା ଗୋଟିଏ ପୋଖରୀରୁ ବର୍ଷକରେ ୨-୩ ଥର ମାଛଚାଠଷ କରାଯାଇପାରିବ ଏବଂ ୧୫ରୁ ୧୬ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାଛ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇପାରିବ । ତା ଛଡ଼ା ଏହି ମୁଣ୍ଡା ଯାଆଁଳ ବ୍ୟବହାର କଲେ ବର୍ଷରେ କିଛି ମାସ ପାଣି ରହୁଥିବା ପୋଖରୀରେ ମଧ୍ୟ ଲାଭଜନକ ମାଛଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ ।
କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ଏବଂ ଜୟନ୍ତୀ ରୋହୀ
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଚାଷୀମାନେ ପୋଖରୀରେ ଛାଡ଼ିଥିବା ମାଛ ଯାଆଁଳ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ବଢ଼ୁ ନଥିବା ଅଭିଯୋଗ ଅନେକ ସମୟରେ କରିଥାଆନ୍ତି । ଅନେକ ଚାଷୀ ଉପଯୁକ୍ତ ଜ୍ଞାନ ଅଭାବରୁ ସୀମିତ ଜଳ ରାଶିରେ ଅଧିକ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ି ଦିଅନ୍ତି ଏଂ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ର୍ରୟୋଗ ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ପୋଖରୀରେ ମାଛ ଭଲ ବଢ଼ନ୍ତି ନାହିଁ ।
ଉପରୋକ୍ତ କାରଣ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାରଣ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଆହମ ରାଜ୍ୟରେ ୨୭ ଗୋଟି ମାଛ ଫାର୍ମ ଏବଂ ୮୬ ଗୋଟି ବେସରକାରୀ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର ରହିଛି । ଏହିସବୁ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦିତ ହେଉଛି । ଏହି ଉତ୍ପାଦିତ ଯାଆଁଳ ରାଜ୍ୟର ଚାହିଦା ପୂରଣ କରି ପାରିନଥାଏ । ତେଣୁ ରାଜ୍ୟର ଉତ୍ତର ଅଞ୍ଚଳର ଚାଷୀମାନେ ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ବୁଶବିକାଳିମାନେ ଆଣୁଥିବା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣାଞ୍ଚଳରେ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶରୁ ଆସୁଥିବା ଯାଆଁଳ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ହେଉଥିବା ଯାଆଁଳହ ଉତପାଦନ ପୂର୍ବରୁ ସେହି ଯାଆଁଳ ପହଞ୍ôଚଯାଏ । ତେଣୁ ଚାଷୀମାନେ ବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ଏହି ଯାଆଁଳ କିଣି ଛାଡ଼ି ଦିଅନ୍ତି ।
ଚାଷ ଉପଯୋଗୀ କାର୍ପ ମାଛ ଅଣ୍ଡା ଦେବା କ୍ଷମତା ଅଧିକ । ଏକ କିଲୋ ମାଛ ଦେହରୁ ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଣ୍ଡା ମିଳିଥାଏ । ରାଜ୍ୟର ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ର (ହ୍ୟାଚେରି) ମାନଙ୍କରେ ମାଈ ଓ ପୁରୁଷ ପୋଖତା ମାଛ ବର୍ଷସାରା ପାଳନ କରାଯାଏ । ସେହି ମାଛକୁ ବର୍ଷାଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଉପଯୁକ୍ତ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଉତ୍ତାପ ଦେଖି ଏବଂ ପୋଖରୀ ମାଛର ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷା ପରେ ପ୍ରଣୋଦିତ ପ୍ରଜନନ (ଓଦ୍ଭୟଙ୍କମରରୟ ଭକ୍ସରରୟସଦ୍ଭଶ) ଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ।
କାର୍ପ ମାଛ ସ୍ଥିର ଜଳରେ ଅଣ୍ଡା ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ । ସାଧାରଣତଃ ନଈ ବଢ଼ି ସମୟରେ ଏହି ମାଛମାନଙ୍କର ମିଳନ ହୁଏ ଏବଂ ଅଣ୍ଡାଗୁଡ଼ିକ ଭେଳା ହୋଇ ଭାସିଆସେ । ତାହାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ଏହି ଯାଆଁଳରେ ଅନ୍ୟ ମାଛର ଯାଆଁଳ ମିଶି ରହିଥାଏ ତେଣୁ ଚାଷୀ କ୍ଷତିରେ ପଡ଼ନ୍ତି ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଣୋଦିତ ପ୍ରଜନନ ବା କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ ମିଲିପାରୁଛି । ମାଛମାନଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ସଂଗୃହୀତ ପିଟ୍ୟୁଟାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରି ରଖାଯାଏ ଏବଂ ବର୍ଷାଦିନେ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିଆ ମାଛକୁ ଏହି ପିଟ୍ୟୁଟାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥିରେ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ଦେଇ ପ୍ରଜନନ କରାଯାଏ । ଏଥିରୁ ସଂଗୃହୀତ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳକୁ ନର୍ସରୀ ପୋଖରୀରେ ରଖି ବଡ଼ ହେଲା ପରେ ପୋଖରୀରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ବର୍ତ୍ତମାନ ପିଟ୍ୟୁଟାରୀ ଗ୍ରନ୍ଥି ସଂଗ୍ରହ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ୁନାହିଁ । ବଜାରରେ ଏହି କୃତ୍ରିମ ହରମୋନ ଓଭାପ୍ରିମ୍, ଓଭାଟାଇଡ୍ ଓ ଓଭାଏଫ୍-ଏଚ୍ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଇଞ୍ଜେକସନ୍ ଦ୍ୱାରା ମାଛ ଶରୀରରେ ଦେଇ ଏହି ପ୍ରଭାବିତ ପ୍ରଜନନ ସଫଳ ହୋଇପାରିଛି । ଏହି ପ୍ରକିୟାରେ ସଂଗୃହୀତ ଯାଆଁଳ ଉନ୍ନତ ଓ ଉଚ୍ଚମାନର ହୋଇଥାଏ ।
ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ମାଛ ଏହି ପ୍ରଭାବିତ ପ୍ରଜନନ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ । ଉନ୍ନତ କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ହ୍ୟାଚେରୀ ପରିଚାଳନା ଦ୍ୱାରା ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ ମିଳି ପାରୁଛି । ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ପୋଖତା ମାଛମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଜନନ ପୂର୍ବରୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପୁଷ୍ଟିକର ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ରଖାଯାଏ । ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତା ମାଛ ଉନ୍ନତ ଯାଆଁଳ ଦେଇଥାଏ । ପୋଖତା ମାଛ ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ହେବା ପୂର୍ବର ଅନ୍ତଃସାରଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ସେମାନଙ୍କର ପୁଷ୍ଟି ସାଧନ ହୋଇଥାଏ ।
ଉଓୠଇ ର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉଓୠଇ ଈଜଙଙଊ (ସିଫା ବ୍ରୁଡ୍) ଖାଦ୍ୟ ଏଥିପାଇଁ ମାଛର ଡିମ୍ବାଶୟ ବୃଦ୍ଧି, ପୁଷ୍ଟିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ଏବଂ ଅଣ୍ଡା ଓ ଶୁକ୍ରାଣୁର ସଂଖ୍ୟା ଓ କାର୍ଯ୍ୟଦକ୍ଷତାକୁ ବଢ଼ାଇଥାଏ । କୃତ୍ରିମ ପ୍ରଜନନ ଦ୍ୱାରା ମିଳୁଥିବା ଯାଆଁଳ ସର୍ବଦା ଉନ୍ନତ ମାନର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବର୍ଷାଋତୁହହ ଆରମ୍ଭରେ ସଂଗଠିତ କରାଯାଏ ।
ଜୟନ୍ତୀ ରୋହୀ
ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କେନ୍ଦ୍ରମାନଙ୍କରେ କମ୍ ସଂଖ୍ୟାରେ ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ମାଛ ନେଇ ଅଧିକ ଗୁଣ୍ଡ ଯାଆଁଳ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଉଛି । ଅନେକ ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ପୋଖତା ମାଛମାନଙ୍କୁ ନେଇ ବାରମ୍ବାର ପ୍ରଜନନ ମାଧ୍ୟମରେ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କରାଯାଉି । ଏଥି ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ହ୍ୟାଚେରୀରେ ଅନ୍ତଃ ପ୍ରଜନନ ପତନ (ଓଦ୍ଭଭକ୍ସରରୟସଦ୍ଭଶ ୟରକ୍ଟ୍ରକ୍ସରଗ୍ଦଗ୍ଦସକ୍ଟଦ୍ଭ) ର ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଇଛି । ଏହାଦ୍ୱାରା ମାଛମାନଙ୍କର ବଢ଼ିବା ଓ ରୋଗ ପ୍ରତିରୋଧକ ଶକ୍ତି କମିଯାଉଛି ଏଣୁ ଉନ୍ନନତ ପୋଖରୀ ମାଛ ସଂଗ୍ରହ ଦ୍ୱାରା ଏହ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।
ଏହାର ଅଂଶ ସ୍ୱରୂପ ସିଫାର ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ପ୍ରମୁଖ ନଦ ଗଙ୍ଗା, ଯମୁନା, ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର, ଗୋମତୀ ଓ ସତଲେଜ ନଦୀରୁ ଯାଆଁଳ ସଂଗ୍ରହ କରି ଏବଂ ତାହାର ଲାଳନପାଳନ ପରେ ସେଥିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ପୋଖତା ମାଛର ପ୍ରଜନନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଉନ୍ନତ ରୋହୀ ପ୍ରଜାତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ତାହାକୁ ଜୟନ୍ତୀ ରୋହୀ ନାମକରଣ କରିଛନ୍ତହି । ୧୯୯୭ ମସିହା ଭାରତର ସ୍ୱାଧୀନତାର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ କରିବା ଅବସରରେ ପ୍ରଥମଥର ପାଇଁ ଏହି ରୋହୀ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାର ନାମ ଜୟନ୍ତୀ ରୋହୀ ରଖାଯାଇଛି । ଏହି ଜୟନ୍ତୀ ରୋହୀ ସାଧାରଣ ରୋହୀଠାରୁ ଦେଖିବା ପାଇଁ ବିଶେଷ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ । ଏହି ଜୟନ୍ତୀ ରୋହର ଅଧକ ବା ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ିବାହର କ୍ଷମତା ରହିଛି । ଏହାର ବୃଦ୍ଧି ହାର ଅଧିକ ହେତୁ ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜିଲ୍ଳାର ଚାଷୀମାନେ ଏହି ଯାଆଁଳ ନେଇ ଚାଷ କରି ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇପାରୁଛନ୍ତି ।
ଯାଆଁଳ ପରିବହନ
ଥଣ୍ଡା ପାଗ ତଥା ସକାଳ ଓ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ ଯାଆଁଳ ପରିବହନ କରିବା ଉଚିତ । ଯାଆଁଳ ପକେଟଗୁଡ଼ିକ ଗାଡ଼ିରୁ ସିଧା ନେଇ ପୋଖରୀସ୍ଥ ପାଣିରେ ପକାଯାଏ । କିଛି ସ ପରେ ପେକେଟ ଖୋଲି ଅଳ୍ପ ଅଳ୍ପ ପୋଖରୀ ପାଣି ୨-୩ ମିନିଟ୍ ବ୍ୟବଧାନରେ ମିଶାଯାଏ । ଏହା ପରେ ପକେଟର ମୁହଁକୁ ଅଣେଇ ପୋଖରୀ ପାଣିରେ ମିଶାଇଲେ ଧୀରେଧୀରେ ଯାଆଁଳ ପୋଖରୀକୁ ବାହାରି ଯାଆନ୍ତି ।
ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ପରେ ଯତ୍ନ
୧. ଖତସାର ପ୍ରୟୋଗ –
ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ପରେ ପୋଖରୀରେ ମାସିକ ଖତ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଯାଆଁଳ ଛଡ଼ାଯିବାର ପନ୍ଦର ଦିନ ପରେ ଏକର ପିଛା ମାସିକ ୧୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ଚୂନ ପାଣିରେ ଗୋଳାଇ ପୋଖରୀରେ ଚାରିଆଡ଼େ ଛିଞ୍ôଚ ପକାଇବା ଉଚି୍ । ଚୂନ ପ୍ରୟୋଗର ସାହତରୁ ଦଶ ଦିନ ପରେ ଏକର ପିଛା ମାସିକ ତିନିଶହ କିଲୋଗ୍ରାମ କଞ୍ଚା ଗୋବର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରାହ ପୋଖରୀରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ଏହି କଥ ଓ ସାର ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବାଠାରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାସରେ ଦଶମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବା ମାଛ ଧରିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଆଯାଏ । ଏପରି ସ୍ଥଳେ ପୂର୍ବରୁ ବର୍ଣ୍ଣିତ \”ମାଛ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ତୁରନ୍ତ ପୋଖରୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି\’ ଦେଖନ୍ତୁ ।
୨. କୃତ୍ରିମ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ –
ମାଛ ଯାଆଁଳ ଛାଡ଼ିବା ପରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରିମାଣ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ କୃତ୍ରିମ ଖାଦ୍ୟ ପୋଖରୀରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ମାଛ ବୃଦ୍ଧିରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
ବିଲାତି ରୋହୀ ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ
ବିଲାତି ରୋହୀ ଗୋଟିଏ ବିଦେଶୀ ମାଛ । ଏହା ପୋଖରୀର ତଳ ଭାଗରେ ରହେ ଓ ସେଠାରୁ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରେ । ଏହାକୁ କାର୍ପ ମାଛ ରୋହୀ, ଭାକୁର ଓ ମିରିକାଳୀ ସହିତ ମିଶ୍ରିତ ଭାବେ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଏହା ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ିଥାଏ ଓ ବର୍ଷକରେ ପ୍ରାୟ ୧ରୁ ୧.୫ କି.ଗ୍ରା. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଢ଼ିଥାଏ ।
ଏହି ମାଛ ବର୍ଷରେ ଦୁଇଥର ଓ ପ୍ରାୟ ୫ ମାସରେ ପୋଖତା ହୋଇଥାଏ । ବର୍ଷରେ ୨ରୁ ୩ ଥର ପ୍ରଜନନ କରିଥାଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ ବର୍ଷାଋତୁ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହି ମାଛ ପ୍ରଜନନକ୍ଷମ ହୁଏ ।
ବିଲାତି ରୋହୀ ମାଛର ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ ସହଜ ତେଣୁ ଚାଷୀଭାଇମାନେ ନିଜସ୍ୱ ପୋଖରୀରେ ଏହି ଯାଆଁଳ ଉତ୍ପାଦନ କରିବେ । ପୋଖତା ଅଣ୍ଡିରା ଓ ମାଈ ମାଛକୁ ଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଅଲଗା ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଉପଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଦେଇ ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଜନନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ରଖିବାକୁ ହେବ । ଅଣ୍ଡିରା ମାଛର ପେଟରେ ଚାପ ଦେଲେ ସହଜରେ ମିଲ୍ଟ ବାହାରି ଥାଏ । ମାଈ ମାଛ ପେଟ ବଡ଼ ଓ ନିର୍ଗତ ଦ୍ୱାରା ଇଷତ ଲାଲ ହୋଇଥାଏ । ଦୁଇଟି ଅଣ୍ଡିରା ମାଛ ସହିତ ଗୋଟିଏ ମାଈ ମାଛକୁ ପୋଖରୀ ମଧ୍ୟରେ ପାଣି ଭିତରେ ପୋତା ଯାଇଥିବା ହାପା କିମ୍ବା ହେଚେରୀରେ କୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟରେ ଏହି ଅନୁପାତରେ ଛଡ଼ାଯାଏ । ସେହି ପୋଖରୀ ମାଛ ଛାଡ଼ିବା ସ୍ଥାନରେ ଯେକୌଣସି ଦଳ ମୁଖ୍ୟତଃ ଚିଙ୍ଗୁଡ଼ିଆ ଦଳକୁ ଭଲଭାବେ ଧୋଇ ସଫା କରି ପଟାସିୟମ ପରମାଙ୍ଗାନେଟ୍ ପାଣିରେ ଧୋଇ ହାପାରେ ଛଡ଼ା ଯାଇଥିବା ସମୁଦୟା ମାଛ ଓଜନର ଦୁଇଗୁଣ ଦଳ ଦେବାକୁ ହେବ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ସନ୍ଧ୍ୟା ସମୟରେ କରିବା ଉଚିତ । ଛାଡ଼ିବାର ପ୍ରାୟ ୬ରୁ ଆଠ ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଜନନ କ୍ରୀୟା ସମାପ୍ତ ହୁଏ । ବାହ୍ୟ କ୍ରିୟାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି ପ୍ରଜନନରୁ ଛୋଟ ଅଣ୍ଡାଗୁଡ଼ିକ ଅଠାଳିଆ ଏବଂ ଦଳ ଗୁଡ଼ିକରେ ଲାଗି ରହିଥାଏ । ଏହାପରେ ପୋଖତା ମାଛ ଗୁଡ଼ିକ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । ଏହି ଯାଆଁଳ ବାହାରିବ ପାଇଁ ୪୦ରୁ ୭୨ ଘଣ୍ଟା ଲାଗିଥାଏ । ଏହି ଯାଆଁଳ ହାପାର ଧାରରେ ରହନ୍ତି । ଏହା ଅତି କ୍ଷୁଦ୍ର ଅଟେ । ଦଳ ଗୁଡ଼ିକ ଧୀରେ ଉଂଇ କଢ଼ାଯାଏ ଏବଂ ଯାଆଁଳକୁ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ ।
ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଚାଷୀମାନେ ବିଲାତି ରୋହୀ ଯାଆଁଳ ବର୍ଷରେ ୨ ଥର ସଂଗ୍ରହ କରିପାରିବେ । ଆଜିକାଲି ହରମୋନ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ମଧ୍ୟ ଏହି ଯାଆଁଳ ଉତପାଦନ କରାଯାଉଛି ।
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.