ମଟର ଚାଷ

ବହୁ ପୁରାକାଳରୁ ମଟରକୁ ମଣିଷ ଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରି ଆସୁଛି । ଖ୍ରଷ୍ଟପୂର୍ବ ୩୦୦୦ରୁ ୧୧୦୦ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ଚାଷ କରାଯାଉଥିବା ପ୍ରମାଣ ମିଳିଛି । ମଟର ଚାଷ ପ୍ରଥମେ ଦକ୍ଷିଣ ପଶ୍ଚିମ ଏସିଆ ବା ଭାରତରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । କେତେକଙ୍କ ମତରେ ଏହା ଇଉରୋପର ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଛି । ଇଥିଓପିଆକୁ ମଟରର ଜନ୍ମସ୍ଥଳୀ ବୋଲି କେହି କେହି କହନ୍ତି । ଆମ ଦେଶର ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ସର୍ବାଧିକ ମଟର ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ୩୦ ହଜାର ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ମଟର ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ମଟର ଛୁଇଁକୁ ତରକାରୀ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏଥିରୁ ବହୁ ପ୍ରକାରର ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ । ଶୁଖିଲା ମଟରକୁ ଚେନାଚୁର ପ୍ରସ୍ତୁତି ବେଳେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ତରକାରୀ କରାଯାଏ । ମଟରରେ ବିଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ଉପାଦାନ ରହିଛି । ଶୁଖିଲା ମଟରରେ ଶତକଡ଼ଶ ୬୨.୨ ଭାଗ ଶ୍ୱେତସାର, ୨୨.୫ ଭାଗ ପୁଷ୍ଟିସାର ଓ ୧.୮ ଭାଗ ସ୍ନେହସାର ରହିଥାଏ । କଞ୍ଚା ମଟରରେ ଶତକଡ଼ା ୭୨ ଭାଗ ଜଳୀୟ ଅଂଶ ଥାଏ । ତା ସହିତ ଶତକଡ଼ା ୭.୨ ପୁଷ୍ଟିସାର, ୧୫.୮ ଭାଗ ଶ୍ୱେତସାର ଏବଂ ୪ ଭାଗ ତନ୍ତୁଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ରହିଥାଏ । ଏଥି ସହିତ ମଟରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର କାଲସିଅମ, ଲୌହ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଭିଟାମିନ୍ ଥିବାର ଜଣାଯାଏ । ମଟର ଅମଳ ପରେ ଏହାର ଗଛକୁ ଉତ୍ତମ ଗୋଖାଦ୍ୟ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ ।
ସାଧାରଣତଃ ମଞ୍ଜିର ଗଠନ ଅନୁସାରେ ମରକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ମଞ୍ଜି ପୃଷ୍ଠ ମସୃଣ ତଥା ବନ୍ଧୁର – ସେହି ଅନୁସାରେ ମଟରକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଥାଏ । ମସୃଣ ମଞ୍ଜି ବିଶଷ୍‌ଯ ସଅଳ କିସମର ବିହନ ହେଲା ଅ।।ଭାଉଜି ଏବଂ ମେଟିଓର । ଏହି କିସମ ୬୦-୬୫ ଦିନରେ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ । ୟର୍ଲି ବାଜର ଓ ଆର୍କେଲ କିସମର ମଞ୍ଜିର ପୃଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁର ହୋଇଥାଏ । ବୋନେଭିଲେ କିସମ ଚାଷ କଲେ ୮୫ ଦିନରେ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ । ବିଳମ୍ବ କିସମ ହିସାବରେ ଏନ୍‌.ପି-୨୯ ଚାଷ କରାଯାଇ ପାରିବ । ଏହାଛଡ଼ା ଟ-୧୬୩, ଜିଜି-୭୬, ଇସଦି-୩୩୮୬୬, ରବନା, ହଂସ, ଧୂସର, ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣରେଖା, ଆର୍କେଲ ଆଦି କିସମ ମଧ୍ୟ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ଏକ ଏକର ଜମି ପାଇଁ ୨୦-୩୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ବିହନ ଦରକାର । ବୁଣିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରତି କିଲୋଗ୍ରାମ ସହିତ ୩ ଗ୍ରାମ ଥିରାମ ବା ଦେଢ଼ଗ୍ରାମ ଭାବିଷ୍ଟିନ୍ ମିଶାଇ ବିଶୋଧନ କରିଦେବା ଉଚିତ । ବିହନ ସହିତ ଜୀବାଣୁ କଲଚର୍ ଗୋଳାଇ ବୁଣିଲେ ଫସଲକୁ ଅଧିକ ଯବକ୍ଷାର ସାର ମିଳିଥାଏ ।
ବାଲିଆ ଦୋରସାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମଟାଳ ମାଟି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ମଟର ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ତେବେ ହାଲୁକା ତଥଶ ନିଗିଡ଼ା ମାଟିରେ ଭଲ ଅମଳ ମିଳିଥାଏ । ମାଟର ଅମ୍ଳତା ୬ରୁ ୭.୫ ମଧ୍ୟରେ ରହିବା ଦରକାର । ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଥଣ୍ଡା ଜଳବାୟୁରେ ମଟର ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ଗଜା ହେବାବେଳେ ଉତ୍ତାପ ୨୨ରୁ ୨୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିଅସ୍ ମଧ୍ୟରେ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଗଛ ବଢ଼ିବା ପାଇଁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ୧୪୩-୧୮ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ମଧ୍ୟରେ ରହିବା ଉଚିତ । ଅଧିକ କୁହୁଡ଼ି ଏହି ଫସଲ ପାଇଁ କ୍ଷତିକାରକ । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ଏହା ଶୀତଦିନେ ଚାଷ କରାଯାଏ । ସେପ୍ଟେମ୍ବର ନଭେମ୍ବର ମାସ ମଧ୍ୟରେ ବିହନ ବୁଣିବା ଉଚିତ ।
ବୁଣିବା ପୂର୍ବରୁ ମାଟିକୁ ହଳ କରି ଭଲ ଭାବେ ଗୁଣ୍ଡ କରିଦେବା ଉଚିତ । ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ୩୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୧୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଦୂରତାରେ ବିହନ ବୁଣିବା ଉଚିତ । ଏହି ହିସାବରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧,୩୩,୦୦୦ ଗଛ ରହିଥାଏ । ମଞ୍ଜିଗୁଡ଼ିକ ୪-୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଗଭୀରତାରେ ଲଗାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ଦେଖିବା କଥା ଯେମିତି ମଞ୍ଜିଗୁଡ଼ିକ ମାଟି ତଳେ ସମାନ ଗଭୀରତାରେ ପଡ଼େ । ନଚେତ୍ ଗଜା ହେବାରେ ଆଗପଛ ହେବ । ଫଳରେ ଭିନ୍ନଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଫସଲ ଅମଳ ହେବ ।
ଶେଷ ଓଡ଼ ଚାଷ ବେଳେ ଏକର ପଛା ୫ ଟନ୍ ସଢ଼ା ଗୋବର ଖତ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଦରକାର । ଏକ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ମଟର ଅମଳ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୮.୫୦ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାର, ୨.୭୬ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫରସ ଓ ୧୦.୪୦ କି.ଗ୍ରା. ପଟାସ ସାର ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ମଟରର ଚେରରେ ଥିବା ଜୀବାଣୁ ଦ୍ୱାରା ଯବକ୍ଷାର ସାର ବିବନ୍ଧନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ କମ୍ ଯବକ୍ଷାର ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ବୁଣିବା ବେଳେ ଏକର ପିଛା ୧୨ କିଲୋଗ୍ରାମ ଯବକ୍ଷାର, ୨୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ଫସଫରସ ଓ ୨୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ପଟାସ ସାର ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଏକର ପ୍ରତି ୧୨୫ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଏବଂ ୩୩ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ସହିତ ୨୬ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ବା ୪୮ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିୟମ ଆମୋନିଆ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ବା ୬୦ କି.ଗ୍ରା. ଆମୋନିୟମ ସଲଫେଟ୍ ମିଶାଇ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୭୭ କି.ଗ୍ରା. ଏନ୍‌.ପି.କେ (୧୦-୨୬-୨୬) ଏବଂ ୯ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହାହ ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୮୦ କି.ଗ୍ରା. ଶ୍ୟାମଳା, ୫୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଓ ୧୩ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୫୭ କି.ଗ୍ରା. ଗ୍ରୋମୋର (୧୪-୩୫-୧୪), ୯ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଏବଂ ୨୦ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଦରକାର ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୩୩ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଓ ୫୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ସହିତ ୪୩ କି.ଗ୍ରା. ଗ୍ରୋମୋର (୨୮-୨୮-୦) କିମ୍ବା ୬୦ କି.ଗ୍ରା. ଏନ୍‌.ପି.କେ. (୨୦-୨୦-୦-୧୩) ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୪୪ କି.ଗ୍ରା. ଡିଏପି, ୩୩ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଏବଂ ୯ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହାଛଡ଼ଶ ହିସାବ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାର ମଧ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ ।
ମଟର ଫସଲର ମୁଖ୍ୟସାର ବ୍ୟତୀତ କେତେକ ଅଣୁସାରର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଗନ୍ଧକ ଅଭାବ ହେଲେ ଚେର ଭଲ ବଢ଼ି ନଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଏକର ପ୍ରତି ୪ କି.ଗ୍ରା. ଗନ୍ଧକ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଉଚିତ ।
କିଆରିରୁ ଘାସ ଦମନ ନ କଲେ ଅମଳ କମିଯାଏ । ବୁଣିବାର ତିନି ସପ୍ତାହ ପରେ ଜମିକୁ ଖୁସାଇ ଘାସ ବାଛି ଦେବା ଉଚିତ । ଏହାଛଡ଼ା ଘାସ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ବୁଣିବା ପରଦିନ ଏକର ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ମିଲିଲିଟର ଷ୍ଟମ୍ପକୁ ୪୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୦୦୦ ମିଲିଲିଟର ବାସାଲିନ ଔଷଧକୁ ବୁଣିବାର ୨-୩ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ଜମିରେ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମାଟିରେ ମିଶାଇ ଦେବାକୁ ହେବ । ଘାସମରା ଔଷଧ ପ୍ରୟୋଗ ବେଳେ ମାଟିରେ ବତର ଥିବା ଉଚିତ । ବୁଣିବା ପରେ ପାଣି ମଡ଼ାଇ ଦେଲେ ଭଲ ଗଛ ହୋଇଥାଏ । ମାଟିର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଚାହିଁ ୧୦-୧୫ ଦିନ ଅନ୍ତରରେ ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଉଚିତ । ବିଶେଷ କରି ଫୁଲ ଆସିବା ଓ ଫଳ ହେବା ସମୟରେ ପାଣିର ଅଭାବ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏହି ଫସଲ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୧୫-୨୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଜଳଚେନ ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ମୋଟରେ ପ୍ରାୟ ୩-୪ ଥର ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ମଟର ଫସଲରେ ପାଉଁଶିଆ ରୋଗ ବହୁଳ ଭାବେ ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ପତ୍ର ଓ କାଣ୍ଡ ଉପରେ ଧଳା ପାଉଡର ପରି ଆସ୍ତରଣ କମିଯାଏ । ପତ୍ର ହଳଦିଆ ପଡ଼ି ଝଡ଼ିପଡ଼େ । ଏହି ରୋଗକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ ନାଗସଲଫ, ଥାୟୋଭିଟ, ସଲଫୋଟକସ ବା ସେଚିତ ଗନ୍ଧକ ଗୁଣ୍ଡକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ୨-୩ ଥର ସ୍ପ୍ରେ କରାଯାଇପାରେ ।
ମଟରରେ ଜଉପୋକ ଲାଗିବାର ଦେଖାଯାଏ । ଏମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର ମାଲାଥିଅନ କିମ୍ବା ମିଥାଇଲ ଡିମେଟନ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବା ଉଚିତ । ଛୁଇଁ ବିନ୍ଧା ପୋକ ଛୁଇଁକୁ କଣା କରି ମଞ୍ଜି ଖାଇଦିଅନ୍ତି । ଫଳରେ ଛୁଇଁଗୁଡ଼ିକ ଫମ୍ପା ହୋଇଯାଏ । କାଣ୍ଡମାଛି ଗଛର କାଣ୍ଡରେ କଣା କରି ଭିତରେ ପଶନ୍ତି ଓ ନରମ ତନ୍ତୁକୁ ଖାଇ ନଷ୍ଟ କରିଦିଅନ୍ତି । ଫଳରେ ଗଛ ମରିଯିବାର ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ଦୁଇଟି କୀଟ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପ୍ରତି ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର କୁଇନାଲଫସ ବା କ୍ଲୋରୋପାଇରିଫସକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ମଟର ଛୁଇଁକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ସମୟରେ ଅମଳ ନ କଲେ ବୁଢ଼ା ହୋଇଯାଏ । ଏକର ପିଛା ପ୍ରାୟ ୨୫ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଛୁଇଁ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ । ମଟରରୁ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ ଖୁବ୍ ସୁବିଧାଜନକ । ଏହା ଏକ ସ୍ୱପରାଗସଙ୍ଗମୀ ଗଛ ହୋଇଥିବାରୁ ସହଜରେ ବିହନ ଉତ୍ପାଦନ କରିହୁଏ । ଗୋଟିଏ କିସମରୁ ଅନ୍ୟ କିସମର ଦୂରତା ୨୦ ମିଟର ଦୂରତା ରହିବା ଦରକାର । ଛୁଇଁଗୁଡ଼ିକ ପାକଳ ହୋଇ ଶୁଖିଗଲା ପରେ ବିହନ ପାଇଁ ଅମଳ କରାଯାଏ । ଏକ ଏକର ଜମିରୁ ୮-୧୦ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ବିହନ ମିଳିପାରିବ ।