ଆମ୍ବ ଚାଷ

ଆମ୍ବକୁ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଫଳ କୁହାଯାଏ । ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଏହା ଆମ ଦେଶରେ ଚାଷ କରାଯାଉଛି । ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତ ଯୁଗରେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଥିବା କଥା ଲେଖାଯାଇଛି । ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରାଚୀନ ସାହିତ୍ୟରେ ଏହି ଗଛ କଥାହ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଆମ ପୂଜାପାର୍ବଣରେ ଆମ୍ବ ଡାଳ ଓ ଫଳ ଆବଶ୍ୟକ ହୋହଇଥାଏ । ଭାରତ ବା ଭାରତର ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ଥିବା ଦେଶଡମାନଙ୍କରେ ଆମ୍ବ ଗଛର ଜନ୍ମ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାନ୍ତରେ ଏହାର ଜନ୍ମ ହୋଇଛି ବୋଲି କେହି କେହି ମତ ଦିଅନ୍ତି । ଆମ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଆମ୍ବ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଓଡ଼ିଶାରେ ପ୍ରାୟ ୧,୭୮,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ଏହି ଫସଲ ରହିଥିବା କଥା ଜଣାଯାଇଛି ।
ଆମ୍ବ ଏକ ଅତି ସ୍ୱାଦୁକର ଖାତ୍ୟ । ଏହାର କେତେକ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଛି । ଆମ୍ବରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ଖାଦ୍ୟସାର ରହିଥିବା କଥା ଜଣାଯାଏ ।
ଖାଦ୍ୟସାର (%) କଞ୍ଚା ଆମ୍ବ ପାଚିଲା ଆମ୍ବ
ଜଳୀୟ ଅଂଶ ୯୦ ୮୬.୧
ପୁଷ୍ଟିସାର ୦.୭ ୦.୬
ସ୍ନେହସାର ୦.୧ ୦.୧
ଶ୍ୱେତସାର ୮.୮ ୧୧.୮
ଖଣିଜ ଲବଣ ୦.୪ ୦.୩
ତନ୍ତୁ – ୧.୧
ଏହାଛଡ଼ା ଆମ୍ବରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପରିମାଣର ଭିଟାମିନ୍‌, ଗନ୍ଧକ, ପଟାସିଅମ୍‌, ତମ୍ବା, ମାଗ୍‌ନେସିୟମ୍‌, ଆୟୋଡିନ୍ ଆଦି ରହିଥାଏ ।
ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଜଳବାୟୁରେ ଆମ୍ବ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ସମୁଦ୍ର ପତ୍ତନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୨୦୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ଥାନରେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଲଗାଇଲେ ଭଲ ଫଳ ମିଳିଥାଏ । ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ୨୩.୮ରୁ ୨୭ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲ୍‌ସିଅସ୍ ମଧ୍ୟରେ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ରହୁଥିଲେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଲଗାଯାଇ ପାରିବ । ବର୍ଷତମାମ୍ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଉତ୍ତାପ ରହୁଥିଲେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଲଗାଯାଇ ପାରିବ । ବର୍ଷତମାମ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଆପେକ୍ଷିକ ଆର୍ଦ୍ରତା ଅଧିକ ରହୁଥିଲେ ଆମ୍ବ ଗଛରେ ଭଲ ଫଳ ହୋଇ ନଥାଏ । ବଉଳ ଆସିଲାବେଳୋ କୁହୁଡ଼ି ହେଲେ ଫୁଲ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । ବାର୍ଷିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ୭୫୦ରୁ ୧୮୯୦ ମିଲିମିଟର ମଧ୍ୟରେ ରହୁଥିଲେ ଆମ୍ବଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ ।
ଦୋରସାହ ମାଟିରେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଭଲ ବଢ଼ିଥାଏ । ମାଟି ତଳେ ଜଳର ସ୍ତର ୬-୮ ଫୁଟରୁ ଅଧିକ ଗଭୀରରେ ଥିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଆମ୍ବ ବଗିଚା କରିବା ପାଇଁ ଜମି ନିଗିଡ଼ା ହୋଇଥିବା ଉଚିତ । ମାଟିର ଅମ୍ଳ ପରିମାପକ ମୂଲ୍ୟ ୫.୫ରୁ ୭.୫ ମଧ୍ୟରେ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଆମ୍ବର ଅନେକ କିସମ ରହିଛି । ସେସବୁ ହେଲା – ବାଙ୍ଗନପଲ୍ଲୀ, ତୋଟାପୁରୀ, ବମ୍ବେଗ୍ରୀନ୍‌, ହିମସାର, ଲାଙ୍ଗରା, ମଲ୍ଲିକା, ଆମ୍ରପଲ୍ଲୀ, ଗୋଲାବଖାସ, ସୁବର୍ଣ୍ଣରେଖା, ନିଲମ, ଦଶହେରୀ, ଆଲଫାନ୍ ସୋ, ଚୌଷା, ରତ୍ନା, କେଶରୀ ଇତ୍ୟାଦି । ସିନ୍ଧୁ କିସମ ଆମ୍ବରେ ଟାକୁଆ ଅତି ଛୋଟ ଆକାରରେ ଥାଏ ।
ବର୍ଷାଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଆମ୍ବ କରାଯାଇଥାଏ । ଜୁଲାଇ-ଅଗଷ୍ଟ ମାସରେ ଚାରା ଲଗାଇଦେବା ଭଲ । ଗଛ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଗାତ ଖୋଳିବାକୁ ହୁଏ । ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ୧୦ ମିଟର ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୧୦ ମିଟର ଦୂରତାରେ ଗାତ ଖୋଳିବାକୁ ହୁଏ । ଏହି ହିସାବରେ ଏକ ଏକର ଜମିରେ ପ୍ରାୟ ୪୦ଟି ଗଛ ଲଗାଯାଇ ପାରିବ । ଛୋଟ ଗଛ ଲଗାଇବାକୁ ଥିଲେ ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ଦୂରତା ୫ ମିଟର ରଖାଯାଏ । ଏହି ହିସାବରେ ଏକର ପ୍ରତି ପ୍ରାୟ ୧୬୦ଟି ଗଛ ରହିପାରିବ । କେତେକ ଲୋକ ସଘନ ଆମ୍ବ ଚାଷ କରିଥାନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ୨.୫ ମିଟର ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୨ ମିଟର ଦୂରତାରେ ଲଗାଯାଏ । ଏହି ହିସାବରେ ଏକର ପିଛା ୮୦୦ ଗଛ ରହିପାରିବ । ଗାତର ଲମ୍ବ, ଓସାର ଏବଂ ଗଭୀରତା ୧ ମିଟର ଲେଖାଏଁ ହେବା ଉଚିତ ।
କଲମୀ କରାଯାଇଥିବା ଗଛ ଲଗାଇଲେ ଶୀଘ୍ର ଅମଳ ମିଳେ । ଲଗାଇଲାବେଳେ ନିରୋଗା, ସୁସ୍ଥ ଗଛ ଲଗାଇବା ଭଲ । ଅଧିକ ଉଚ୍ଚରେ କଲମୀ ହୋଇଥିଲେ ଭାଙ୍ଗିଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । ଗଛ ଲଗାଇବା ପରେ ଏହା ପାଖରେ ଏକ ବାଡ଼ି ପୋତି ବାନ୍ଧିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଆମ୍ବ ଗଛରେ ଖତସାର ପ୍ରୟୋଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବାହ ଦରକାର । ନିୟମିତ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କଲେ ଅଧିକ ଅମଳ ମିଳିବ । ଏକ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଆମ୍ବ ଅମଳ ହେବାପାଇଁ ୦.୬୭ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାର, ୦.୧୭ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫରସ୍ ଓ ୦.୬୭ କି.ଗ୍ରା. ପାସ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ଆମ୍ବ ଗଛ ଲଗାଇବାବେଳେ ୪ ଝୁଡ଼ି ସଢ଼ା ଖତ ଓ ଫସଫରସ୍ ଜାତୀୟ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଉଚିତ । ଉଇ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଥିଶେ ଗାତରେ ନିମ ପିଡ଼ିଆ ବା କ୍ଲୋରୋପାଇରିଫିସ୍ ଗୁଣ୍ଡ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଗଛରେ ଖତସାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
(ଗଛ ପ୍ରତି ଖାଦ୍ୟସାର ଗ୍ରାମରେ)
ଗଛର ବୟସ ଯବକ୍ଷାର ଫସଫରସ୍‌ ପଟାସ
ପ୍ରଥମ ୮୦ ୧୦୦ ୬୦
ଦ୍ୱିତୀୟ ୧୬୦ ୨୦୦ ୧୨୦
ତଅତୀୟ ୨୫୦ ୨୫୦ ୨୦୦
ଚତୁର୍ଥ ୫୦୦ ୨୫୦ ୪୦୦
ପଞ୍ଚମ ୬୦୦ ୩୦୦ ୪୫୦
ଷଷ୍ଠ ୭୫୦ ୩୫୦ ୫୦୦
ସପ୍ତମ ଓ ତାପରେ ୧୦୦୦ ୫୦୦ ୬୦୦
ବଜାରରେ ମିଳୁଥିବା ସାର କଥା ହିସାବ କଲେ ଗୋଟିଏ ସାତ ବର୍ଷର ଗଛ ପାଇଁ ବର୍ଷକୁ ୨୨୦୦ ଗ୍ରାମ ୟୁରିଆ, ୩୧୦୦ ଗ୍ରାମ ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସ୍‌ଫେଟ୍ ଓ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ବଦଳରେ ୩୩୦୦ ଗ୍ରାମ ଶ୍ରାମଳା, ୧୧୦୦ ଗ୍ରାମ ୟୁରିଆ ଓ ୧୬୦ ଗ୍ରାମ ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଦରକାର ହେବ ।ହ ଏହା ବଦଳରେ ୧୮୦୦ ଗ୍ରାମ ଗ୍ରୋମୋର (୨୮-୨୮-୦), ୧୧୦୦ ଗ୍ରାମ ୟୁରିଆ ଏବଂ ୧ କିଲୋଗ୍ରାମ ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଦରକାର ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଗଛ ପିଛା ୧୯୦୦ ଗ୍ରାମ ଏନ୍‌ପିକେ (୧୦-୨୬-୨୬), ୧୮୦୦ ଗ୍ରାମ ୟୁରିଆ ଏବଂ ୧୬୦ ଗ୍ରାମ ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିବ । ହିସାବ କରି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାର ମଧ୍ୟ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରେ । ତେବେ ଏସବୁ ସାରକୁ ଦୁଇ ଭାଗ କରି ଥରେ ବର୍ଷାଋତୁ ଆରମ୍ଭରେ ଏବଂ ଆଉ ଥରେ ବର୍ଷା ଋତୁ ଶେଷରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଉଚିତ । ପ୍ରତିଥର ରାସାୟନିକ ସାର ସହିତ ୩-୪ ଝୁଡ଼ି ସଢ଼ା ଗୋବର ଖତ ବା କମ୍ପୋଷ୍ଟ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଆମ୍ବ ବଗିଚାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଖାଲି ସ୍ଥାନ ଥାଏ । ଗଛ ଛୋଟ ହୋଇଥିବା ବେଳେ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଫସଲ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ବିଶେଷ କରି ବିରି, କୋଳଥ, ଝୁଡ଼ଙ୍ଗ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପନିପରିବା ଚାଷ କରିହେବ । ଏହାଦ୍ୱାରା ବଗିଚାରେ ଘାସ ହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଫସଲକୁ ଜଗିବା ବେଳେ ଆମ୍ବ ଗଛ ସୁରକ୍ଷିତ ରହିବ । ଗଛ ବଡ଼ ହେଲାପରେ ଆମ୍ବ ଗଛ ଛାଇରେ ଅଦା, ହଳଦୀ, ପାଳୁଅ ଆଦି ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ ।
ଆମ୍ବ ବଗିଚାକୁ ପରିଷ୍କାର ରଖିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ହେଲେ ରୋଗପୋକ ସମସ୍ୟା କମିଯିବ । ତେଣୁ ଘାସକୁ ହାତରେ ବାଛି ବା ମାଟିକୁ ଖୁସାଇ ଘାସ ମାରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଘାସମରା ଔଷଧ କରି ମଧ୍ୟ ଘାସ ଦମନ କରିହେବ ।
ଖରାଦିନେ ଓ ଶୀତଦିନେ ଜଳସେଚନର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ । ମାଟିର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଚାହିଁ ପାଣି ମଡ଼ାଇଲେ ଗଛ ଭଲ ବଢ଼ିଥାଏ । ବୁନ୍ଦା ଜଳସେଚନ ପଦ୍ଧତିରେ ଜଳସେଚନ କଲେ କମ୍ ପାଣି ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇଥାଏ । ବେଳେବେଳେ ମାଟିରେ ଅଣୁସାର ଅଭାବ ଯୋଗୁଁ ଅମଳ କମିଯାଏ । ଏଥିରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରତି ଲିଟର ପାଣି ସହ ୩ ଗ୍ରାମ ଦସ୍ତା ଓ ୨ ଗ୍ରାମ ବୋହରନ ମିଶାଇ ଗଛରେ ସ୍ପ୍ରେ କରାଯାଇପାରେ । ଆମ୍ବ ଗଛରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ରୋଗପୋକ ଲାଗିଥାଆନ୍ତି । ବଉଳ ଆସିବା ବେଳେ ଆମ୍ବ ଡାଆଣୀ ପୋକ ଲାଗିଲେ ବଉଳ ଶୁଖିଯାଏ । ଦହିଆ ପୋକ ଓ ଫଳ ମାଛି ଲାଗିଲେ ଅମଳ କମିାଏ । ପ୍ରତି ଲିଟର ପାଣିରେ୨ ମିଲିଲିଟର ହିସାବରେ ମାଲାଥିଅନ ବା ୧ ମିଲିଲିଟର ଫେନଭାଲାରେଟ ଔଷଧ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କଲେ ଏହି ପୋକମାନଙ୍କ ଦାଉରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିବ ।
ଗଛରେ ପତ୍ରପୋଡ଼ା ରୋଗ ଦେଖାଗଲେ ପତ୍ରରେ ଅଣ୍ଡାକାର ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗର ଦାଗ ଦେଖାଯାଏ । ବେଳେବେଳେ ଡାଳର ଅଗରୁ ତଳ ଆଡ଼କୁ ପୋଡ଼ାଳିଆ ଚିହ୍ନ ଦେଖାଯାଏ । ବର୍ଷାଦିନେ ଆମ୍ବ ଗଛରେ ଅଗମରା ରୋଗ ଦେଖାଯାଏ । ଏହାହେଲେ ଗଛରେ ଅନେକ ଝାଉଁଳା ଡାଳ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହି ଦୁଇଟି ରୋଗ ଦମନ ପାଇଁ ପ୍ରତି ଲିଟର ପାଣି ସହ ୩ ଗ୍ରାମ ବ୍ଲାଇଟକ୍ସ-୫୦ ବା ୧ ଗ୍ରାମ ବାଭିଷ୍ଟିନ୍ ମିଶାଇ ଗଛରେ ସ୍ପ୍ରେ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ଲଗାଇବାର ୪-୫ ବର୍ଷ ପରେ ଆମ୍ବ ଫଳିଥାଏ । ବେଳେବେଳୋ ଗଛରେ ଫଳ ଝଡ଼ିପଡ଼େ । ଅଧିକ ଅମଳ ପାଇବା ପାଇଁ ଚଣା ହୋଇଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରତି ୯ ଲିଟର ପାଣି ସହ ୨ ମିଲିଲିଟର ହିସାବରେ ପ୍ଲାନୋଫିକ୍‌ସ ହରମୋନ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରାଯାଇପାରିବ । ବଡ଼ ଗଛରେ ଏକର ପ୍ରତି ୪୦-୫୦ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଫଳ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ ।