ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଲବଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ

76

୧୯୨୯ ଖ୍ରୀ: ଡିସେମ୍ବର ମାସର କଂଗ୍ରେସର ଲାହୋର ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ହାସଲ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ଅହିଂସାତ୍ମକ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ସ୍ଥିର ହେଲା । ଏହି ଅଧିବେଶନର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ ଉତ୍କଳ କଂଗ୍ରେସର ସଭାପତି ରୂପେ ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବ ଓ ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ ରୂପେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚଉଧୁରୀ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ଯୁବନେତାମାନଙ୍କର ଉଦ୍ୟମରେ ଓଡ଼ିଶାରେ ନୂତନ ଜାଗରଣ ଦେଖାଦେଲା । ୧୯୩୦ ଜାନୁଆରୀ ୨୬ ତାରିଖରେ ସମଗ୍ର ଭାରତରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱରାଜ ଦିବସ ପାଳିତ ହେଲା । ଓଡ଼ିଶାରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଦିବସ ଅନକ ପୁରପଲ୍ଳୀରେ ଉନ୍ମାଦନାର ସହିତ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏହାପରେ ମହାମାନବ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ତାଙ୍କର ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନୂତନ ରୂପ ଦେବାପାଇଁ ସ୍ଥିର କଲେ । ୧୯୨୧ ଖ୍ରୀ:ର ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସେ ସରକାର୍କ ସହିତ ଅସହଯୋଗ କରିଥିଲେ । ମାତ୍ର ଏଥର ସରକାରଙ୍କୁ ଅମାନ୍ୟ କରି ସରକାରୀ ଆଇନର ବିରୁଦ୍ଧାଚରଣ କରିବା ପାଇଁ ଘୋଷଣା କଳେ । ସେଥିପାଇଁ ଏହା ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ନାମରେ ଅଭିହିତ ହେଲା । ତେବେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ମଧ୍ୟ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଅହିଂସାତ୍ମକ ଥିଲା । ଗାନ୍ଧିଜୀ ପ୍ରଥମେ ସରକାରଙ୍କ ଲବଣ ଆଇନକୁ ଅମାନ୍ୟ କରି ଆରବ ସାଗର ଉପକୂଳରେ ଦାଣ୍ଡି ନାମ ସ୍ଥାନରେ ଲବଣ ତିଆରି କରିବେ ବୋଲି ସ୍ଥିରକଲେ । ସେଥିପାଇଁ ସେ ୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ: ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୨ ତାରିଖଷର ୭୯ ଜଣ ସହକର୍ମୀଙ୍କୁ ନେଇ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରୁ ଦାଣ୍ଡି ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କଲେ । ଏହା ସହିତ ସମଗ୍ର ଭାରତ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରକମ୍ପିତ ହେଲା ।
ସେହି ଐତିହାସିକ ଦିବସ ଅପ୍ରେଲ ୬ ତାରିଖରେ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଥମ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀଦଳ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ ଉଦ୍ଦଶ୍ୟରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚଉଧୁରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କଟକରୁ ବାହାରି ବାଲେଶ୍ୱରର ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କଲେ । ଏଥିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ୨୧ ଜଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ । ଏହି ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ପାଦରେ ଚାଲିଚାଲି ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରୁଥିବା ବେଳେ ବାଟରେ ଚାନ୍ଦୋଳଠାରେ ଗୋପବନ୍ଧୁ ଚୌଧୁରୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଗଲା । ଚାନ୍ଦୋଳଠାରୁ ଏହି ଦଳର ନେତୃଥ୍ୱ ନେଲେ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ।
ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିରେ ଲୁଣ ମରାଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଫିରିଙ୍ଗୀ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ସେଠାରେ ୧୪୪ ଧାରା ଜାରି କରାଯାଇଥିଲା । ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ସଶସ୍ତ୍ର ପୋଲିସ୍ ବାହିନୀ ସମୁଦ୍ର ବାଲିରେ ମୁତୟନ ହୋଇଥିଲେ । ସେହି ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାର ହଜାର ହଜାର ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ । ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀାନେ ଲୁଣ ମାରିବା ସମୟର ବାଲୋଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାର ଚାଉଳଦିଆ ବରଗଛ ମୂଳେ ପୋଲିସ୍ ଫଉଜ ଅମାନୁଷିକ ଆକ୍ରଣ କଲେ । ବହୁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀଙ୍କର ରକ୍ତରେ ରଙ୍ଗାୟିତ ହୋଇଗଲା ବଙ୍ଗୋପସାଗରର ଲବଣ ଜଳ । ତଥାପି ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିରେ ହଜାର ହଜାର ବାନରସେନାଙ୍କ ଭିଡ଼ । କୁନିକୁନି ହାତ ମୁଠାରେ ମୁଠେ ମୁଠେ ଧଳା ଲୁଣ । ଆଉ ସେଇମାନଙ୍କ ମୁଖରୁ ଛୁଟି ଆସୁଥିଲା ରୋମାଞ୍ଚକାରୀ ବିପ୍ଳବୀ ସଙ୍ଗୀତ –
ତୁମେ ମାର କେତେ ବେତ ମାରିବ
ଜୀବନକୁ ଆମେ ପାଣି ଛଡ଼ାଇଛୁ
ତୁମେ କି ଆମକୁ ପାରିବ?
ଏହି ବାନର ସେନା ମଦ ଦୋକାନ ଆଗରେ ପିକେଟିଂ କଲେ । ମଦୁଆଙ୍କ ଗାଳିର ଶରବ୍ୟ ହେଲେ ବାନରସେନା । ପୋଲିସ୍ ଏଇ ଛୋଟ ବୟସର ବାନରସେନାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି କୋର୍ଟକୁ ନେଲାବେଳେ ଟିକିଟିକି ହାତରେ ବଡ଼ବଡ଼ ଲୁହା ବଳା ଗୁଡ଼ିକ ଗଳି ପଡ଼ୁଥିଲା । କୋର୍ଟରେ ବିଚାରପତି ବେତମାଡ଼ ଲାଗି ଆଦେଶ ଦେଉଥିଲେ । ବେତ ମାଡ଼ର ଆଘାତରେ ବାନରସେନାଙ୍କ ପିଠି ଫାଟି ରକ୍ତର ସୁଅ ଛୁଟୁଥିଲା । ତଥାପି ବାନରସେନା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ପାଇଁ ଆଗଭର ହୋଇ ବାହାରି ପଡ଼ୁଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କର ହୃଦୟରେ ସାମାନ୍ୟତମ ଦକ୍‌କା ନଥିଲା ।
ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ବାନରସେନାମ।।ନେ ସମୁଦ୍ରରୁ ଲୁଣ ମାରି ଆନନ୍ଦ ଉଚ୍ଛ୍ୱାସର ବେଳାଭୂମି ଉପରେ ଗଡ଼ି ଯାଉଥିଲେ । ପୋଲିସ୍ ହାସତରେ ଲମ୍ବାଲମ୍ବା ଲାଠିଗୁଡ଼ାକ ଜଳଜଳ କରି ସେମିତି ଚାହିଁ ରହିଥିଲେ । ଯେଉଁମାନେ ଧରା ପଡ଼ୁଥିଲେ, ସେମାନେ ବେତମାଡ଼ ଖାଉଥିଲେ କିମ୍ବା ଜେଲ୍‌ଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହେଉଥିଲ । ମାଆ ମାଳତୀ ଚୌଧୁରୀ ସେମାନଙ୍କୁ ଗୀତ ଶିଖାଉଥିଲେ । ମନଟାଣ କରିବାକୁ ସେମାନେ ଯାହା ଘରକୁ ଯାଉଥିଲେ ମନ ଭରି ପେଟପୂରା ଖାଇବାକୁ ଦେଉଥିଲେ ।
ଏହି ଆଇନ୍ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦାଳନରେ ଯୋଗଦଇ ପୁରୁଷ, ସ୍ତ୍ରୀ, କିଶୋର, କିଶୋରୀ ଲୁଣ ମାରିଲେ । ବହୁ ଆନ୍ଦୋଳନକାରୀ ପ୍ରତିଦିନ ହଜାର ହଜାର ସଂଖ୍ୟାରେ ଗିରଫ ହେବା ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କୁ ରଖିବା ପାଇଁ ଜେଲଖାନା ଭିତରେ ଜାଗା ନଥିଲା । ଏହି କାରଣରୁ ବିହାର ରାଜ୍ୟର ପାଟଣାଠାରେ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ଜେଲଖାନା ତିଆରି କରାଗଲା । ଓଡ଼ିଶାର ଯେଉଁ ବାନରସେନା ଗିରଫ ହେଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ପଠାଇ ଦିଆଗଲା ପାଟଣାର ଅସ୍ଥାୟୀ ଜେଲଖାନାକୁ । ଅସ୍ଥାୟୀ ଜେଲଖାନାର ଛାତ ଟିଣରେ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା । ଟିଣଘରେ ରହି ଶୀତଦିନେ ଶୀତ ଓ ଖରା ଦିନେ ଗରବ ଯୋଗୁ ଭୀଷଣ ଦୁଃଖକଷ୍ଟ ଭୋଗିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲେ କେନ୍ଦ୍ରାପଡ଼ାର ଜଣେ ବାନରସେନା ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି । ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ କାରଣରୁ ଅସ୍ଥାୟୀ ଜେଲଖାନା ଭିତରେ ରୋଗାକ୍ରାନ୍ତ ହେଲେ । ଶେଷରେ ସେଇଠି ତାଙ୍କର ପ୍ରାଣବାୟୁ ଉଡ଼ିଗଲା । ସହଯୋଗୀ ବନ୍ଦୀମାନେ ତାଙ୍କର ମରଶରୀରକୁ ଦାହ କଲେ ଗଙ୍ଗାନଦୀ କୂରେ । ସେତେବେଳକୁ ତା୍‌କର ବୟସ ଥିଲା ମାତ୍ର ସତର ବର୍ଷ । ସେହିପରି ଅନ୍ୟତମ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ କୁହୁଡ଼ିଠାରେ ଆଇନ୍ ଅମାନ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ପାଟଣା ଜେଲଖାନାରେ ରହିଲେ ଓ ସେଠାରେ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ ।
ବହୁ ଉପାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରୁ ପୁଅ ଝିଅମାନେ ଦଳଦଳ ହୋଇ ଆସି ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଉଥିଲେ । ସମାନଙ୍କ ମନରେ ତିଳେମାତ୍ର ଭୟ ନଥିଲା, ଉତ୍ସାହପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ନିର୍ବିକାର ହୋଇ ଡେଇଁ ପଡ଼ୁଥିଲେ । ଲୁଣ ମାରିବେ, ଆଇନ୍‌କୁ ଅମାନ୍ୟ କରିବେ, ଗିରଫ ହେବେ । ଲୁଣ ମାରି କର୍ତ୍ତବ୍ୟରତ ପୋଲିସ୍‌ଙ୍କ ଆଗର ବିକ୍ରି କରିବା ଥିଲା ସେମାନଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ପ୍ରଥମେ ଲୁଣ ଆଇନ୍ ଭାଙ୍ଗି ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ହରିହର ଗିରଫ ହେଲେ ।
ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାର ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ବ୍ୟତୀତ ଆହୁରି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କ ତରଫରୁ ଲୁଣ ମରାଯାଇଥିଲା । ପୁରୀ ଜିଲ୍ଳାର ଅସ୍ତରଙ୍ଗ, କାକଟପୁର, ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ହୁମାଠାରେ ମଧ୍ୟ ଲବଣ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କରାଗଲା । ୧୯୩୦ ଖ୍ରୀ:ରେ ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ନିକଟସ୍ଥ ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଗାଁରେ ଆଇନ ଅମାନ୍ୟ କରି ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ଲୁଣ ମାରିଲେ; କିନ୍ତୁ ସେଠାରେ ଲୋମହର୍ଷଣକାରୀ ଘଟଣା ଘଟିଗଲା । ଲୁଣ ମରାଳିଙ୍କ ଉପରେ ଯେପରି ପୋଲିସ୍‌ର ନିର୍ମମ ଅତ୍ୟାଚାର ହେଲା, ତାହା ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକେ ସହି ପାରିଲେ ନାହିଁ । ଗ୍ରାମବାସୀ ଓ ପୋଲିସ୍‌ଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଗଲା ତୁମୁଳ ସଂଘର୍ଷ । ଏହି ସଂଘର୍ଷରେ ଦୁଇଜଣ ପୋଲିସ୍ ନିହତ ହେଲେ । ଫିରିଙ୍ଗୀ ସରକାର ଏଥିରେ ଉତ୍ତେଜିତ ହୋଇ ଶ୍ରୀଜଙ୍ଗ ଗାଁ ଉପରେ ବାରମ୍ବାର ଚଢ଼ାଉ କଲେ । ଫଳରେ ଶ୍ରୀଜଗ୍‌ଗ ଗାଁ ଜନଶୂନ୍ୟ ହୋଇଗଲା ।
ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିଠାରେ ଲୁଣ ମାରି ବୃଦ୍ଧ ବିନୋଦ ଚଉଧୁରୀ ଦୀର୍ଘ ୪୫ ମିନିଟ୍ କାଳ ପୋଲିସ୍‌ଙ୍କଠାରୁ ବୁଟ୍ ମାଡ଼ ଖାଇଥିଲେ । ଇଞ୍ଚୁଡ଼ି ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରଥମ ସହିଦ ଥିଲେ ମଧୁସୂଦନ ଦାସ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ସହିତ ବାଇଶି ବର୍ଷର ଯୁବକ ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ଦାସ । ବୈକୁଣ୍ଠନାଥ ଦାସ ସର୍ଦ୍ଦାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦାସଙ୍କ ପୁତ୍ର । ସର୍ଦ୍ଦାର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦାସ ଥିଲେ ମୁକ୍ତି ସଂଗ୍ରାମର ପ୍ରଥମ ଜନନାୟକ ଓ ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ କର୍ଣ୍ଣଧାର । ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କର ଉତ୍ସାହର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ । ବଙ୍ଗୋପସାଗର ଭିତରେ ଥିବା ଫରାସୀଡିଙ୍ଗାରେ ଆଶ୍ରୟ ନେଇ ସର୍ଦ୍ଦାହର ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସତ୍ୟାଗ୍ରହକୁ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲେ । ସେହିଠାରେ ହିଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ଶିବିର ସ୍ଥାପନ କରି ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିରୁ ଲୁଣ ମାରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା କରୁଥିଲେ ।
ଇଞ୍ଚୁଡ଼ିରେ ଲୁଣ ମରାଗଲା । ଏହାର ପ୍ରଥମ ଲୁଣପୁଡ଼ିଆ ଆସିଥିଲା ଶ୍ରୀକ୍ଷତ୍ରକୁ । ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଆଗରେ ସେହି ଲୁଣ ପୁଡ଼ିାହଟି ପ୍ରକାଶ୍ୟ ଭାବରେ ପନ୍ଦର ହଜାର ଟଙ୍କାରେ ନିଲାମ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଲୁଣ ପୁଡ଼ିଆଟି କିଣିକରି ନେଇଥିଲେ ପୁରୀ ଏମାର ମଠର ମହନ୍ତ ଗଦାଧର ରାମାନୁଜ ଦାସ ।
ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇଟି କାର୍ଯ୍ୟ ଉପରେ ଜୋର ଦେଉଥିଲେ । ଗୋଟିଏ ହେଲା ଲୁଣମରା ଓ ଅନ୍ୟଟି ମଦ ଦାକାନ ଆଗରେ ପିକେଟିଂ କରିବା । ଓଡ଼ିଶା ମାଟିରେ ଦୁଇର୍ବ ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନ ଚାଲିଲା । ସେହି ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଓଡ଼ିଶାରୁ ୧୧୯୭ ଜଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ କାରାବରଣ କରିଥିଲେ । ସେଥି ମଧ୍ୟରୁ ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାରୁ ଥିଲେ ୨୮୭ ଜଣ । ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲାର ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ଯେଉଁମାନ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରି କାରାବରଣ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ହେଲେ ନିରଞ୍ଜନ ଘୋଷ, ଦୀନବନ୍ଧୁ ଦାସ, ରବିନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଦାସ, ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ଓ ବୈକୁଣ୍ଠ ନାଥ ଦାସ । ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ସମୟରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀ ନିରଞ୍ଜନ ଘୋଷଙ୍କ ଅକାଳ ମୃତ୍ୟୁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହୀମାନଙ୍କୁ ମର୍ମାହତ କରିଥିଲା । ନିରଞ୍ଜନ ଘୋଷଙ୍କ ପିତା ବାବା କୃଷ୍ଣବଲ୍ଲଭ ଘୋଷ ଥିଲେ ୧୯୦୫ ଖ୍ରୀ: ବଙ୍ଗଭଙ୍ଗ ଆନ୍ଦୋଳନର ଜଣେ ଟାଣୁଆ ନେତା । ମୃତ୍ୟୁବେଳକୁ ନିରଞ୍ଜନଙ୍କର ବୟସ ହୋଇଥିଲା ୨୩ ବର୍ଷ ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ନାରୀମାନଙ୍କର ଭୂମିକା ଥିଲା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଘଟଣା । ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସାମିଲ ହେବାକୁ କେତେକ ରାଜ୍ୟର ରାଣୀ ଓ ନେତୃସ୍ଥାନୀୟା ନାରୀ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିଲେ କୁଜଙ୍ଗ ରାଣୀ, ପାରାଦ୍ୱୀପ ରାଣୀ, ନୀଳଗିରି ରାଜବଧୂ ଭାଗ୍ୟବତୀ ପାଟମହାଦେବୀ । ଆଉ ଯେଉଁ ନାରୀନେତ୍ରୀମାନେ ଲୁଣମରା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ସେମାନେ ହେଲେ ସୁନାମଣି ଦେବୀ, ନୀଳଗିରି ରାଜବଧୂ ହେମକାନ୍ତି ଜେମାଦେବୀ, ରମାଦବୀ, ମାଳତୀ ଚୌଧୁରୀ, କିରଣବାଳା ସେନ୍‌, କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ସାବତ୍ ଓ ସୁଭଦ୍ରା ମହତାବ ।

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.