ବାଇଗଣ ଚାଷ

ଆମ ଦେଶର ପ୍ରାୟ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାଇଗଣ ଚାଷ କରାଯାଏ । ବହୁ ପୂର୍ବରୁ ଭାରତରେ ବାଇଗଣ ଚାଷ ହୋଇଆସୁଛି । ବାଇଗଣର ଜନ୍ମ ଭାରତରେ ହୋଇଛି ବୋଲି ଜଣାଯାଲଏ । ବାଇଗଣର କେତେକ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଛି । ବାଇଗଣର କେତେକ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଛି । ବାଇଗଣରେ ଶତକଡ଼ା ୯୨.୭ ଭାଗ ଜଳୀୟ ଅଂଶ ରହିଥାଏ । ଏଥିରେ ଶତକଡ଼ା ୧.୪ ଭାଗ ପୁଷ୍ଟିସାର, ୦.୩ ଭାଗ ସ୍ନେହସାର, ୦.୩ ଭାଗ ଖଣିଜ ଲବଣ ଏବଂ ୧.୩ ଭାଗ ତନ୍ତୁଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ରହିଥାଏ ।
ବାଇଗଣର ଅନେକ ଉନ୍ନତ କିସମ ରହିଛି । ମୁକ୍ତକେଶୀ, ପୁଷା ପର୍ପଲ ଲଙ୍ଗ, ପୁଷାକ୍ରାନ୍ତି, ଉତ୍କଳ ମାଧୁରୀ, ଉତ୍କଳ ତାରିଣୀ, ଉତ୍କଳ କେଶରୀ, ଉତ୍କଳ ଜ୍ୟୋତି, ଉତ୍କଳ ଅନୁଶ୍ରୀ, ବ୍ଲୁଷ୍ଟାର, ଗ୍ରୀନ୍‌ଷ୍ଟାର, ପୁଷା ପର୍ପଲ କ୍ଲଷ୍ଟର ଆଦି ଚାଷକଲେ ଭଲ ଅମଳ ମିଳେ । ସଙ୍କର ଜାତୀୟ କିସମ ହିସାବରେ ସୁଫଳା, ଲଙ୍ଗ-୧୩, ଏମ୍‌ଏଚ୍‌ବି-୧, ଗ୍ରୀନ୍ ଲଙ୍ଗ, ପ୍ରତିମ, ଭୀମ ସୁରୁଚି, ଗାଲିଏଲ, ବ୍ଲାକ୍ ରାଉଣ୍ଡ ଆଦି ଚାଷ କଲେ ଭଲ ଅମଳ ମିଳିପାରିବ ।
ନିଗିଡ଼ା ଦୋରସା ମାଟିରେ ବାଇଗଣ ଭଲ ହୁଏ । ବିଲରେ ଠିଆ ପାଣି ଜମି ରହିଲେ ଗଛ ମରିଯାଏ । ଆମ ରାଜ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ସବୁ ଋତୁରେ ବାଇଗଣ ଚାଷ କରାଯାଇପାରିବ । ଜୁନ୍ ମାସରେ ଲଗାଇଲେ ଅଗଷ୍‌ଯ ମାସ ବେଳକୁ ଫଳ ଆସିଥାଏ । ଅତ୍ୟଧିକ ଶୀତ ପଡ଼ିଲେ ବା କୁହୁଡ଼ି ହେଲେ ବାଇଗଣ ଫସଲ ଭଲ ହୁଏନାହିଁ । ଅକ୍ଟୋବର-ନଭେମ୍ବର ଓ ଫେବୃୟାରୀ ମାସରେ ମଧ୍ୟ ବାଇଗଣ ଲଗାଯାଇ ପାରିବ ।
ଏକ ଏକର ଜମିରେ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ୩୦୦ ଗ୍ରାମ ବିହନ ଦରକାର । ପ୍ରଥମେ ତଳି ପେଟିରେ ଏଥିରୁ ଚାରା ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଚାରାଗୁଡ଼ିକ ୨୫-୩୦ ଦିନର ହୋଇଗଲେ ଜମିରେ ରୁଆଯାଏ । ରୋଇବା ପୂର୍ବରୁ ଭଲ ଭାବେ ହଳ କରି ମାଟି ଗୁଣ୍ଡ କରିବା ଦରକାର । ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ୬୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୪୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର ବ୍ୟବଧାନରେ ଚାରା ଲଗାଇବା ଉଚିତ । ଏହି ହିସାବରେ ଏକର ପିଛା ପ୍ରାୟ ୧୫୦୦୦ ଗଛ ରହିଥାଏ । ଚାରା ଲଗାଇବା ପରେ ସାମାନ୍ୟ ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଦରକାର ।
ଏକ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ବାଇଗଣ ଅମଳ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୦.୨୯ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାର, ୦.୦୭ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫରସ ଓ ୦.୫୦ କି.ଗ୍ରା. ପଟାସ ସାର ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଫସଲରୁ ଭଲ ଅମଳ ପାଇବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୪-୫ ଟନ୍ ସଢ଼ା ଗୋବର ଖତ ବା କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଜମିରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଲଗାଇବା ବେଳେ ଏକର ପିଛା ୨୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ଯବକ୍ଷାର, ୩୨ କିଲୋଗ୍ରାମ ଫସଫରସ ଓ ୪୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ପଟାସ ସାର ଦେବାକୁ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୨୦୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍‌, ୬୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ୫୫ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ବା ୧୦୦ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିଅମ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ବା ୧୨୫ କି.ଗ୍ରା. ଆମୋନିୟମ ସଲଫେଟ୍ ଦରକାର । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୬୭ କି.ଗ୍ରା. ଶ୍ୟାମଳା, ୪୪ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଓ ୨୫ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୭୦ କି.ଗ୍ରା. ଡିଏପି, ୨୭ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଓ ୬୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଆବଶ୍ୟକ ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପିଛା ୬୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ୍‌, ୪୪ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ସହିତ ୧୨୫ କି.ଗ୍ରା. ସୁଫଳା (୨୦-୨୦-୦) ବା ୮୯ କି.ଗ୍ରା. ଗ୍ରୋମର (୨୮-୨୮-୦) ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୨୩ କି.ଗ୍ରା. ଏନ୍‌ପିକେ (୧୦-୨୬-୨୬), ୨୮ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଏବଂ ୧୩ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ । ଯବାର ଜାତୀୟ ସାରକୁ ଚାରା ଚେର ଧରିବା ପରେ ଦେଲେ ତଳି ମରିବା ଆଶଙ୍କା କମିଯାଏ । ଏହାର ଚାଳିଶ ଦିନ ପରେ ଏକର ପିଛା ୨୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ଯବକ୍ଷାର ବା ୫୫ କିଲୋଗ୍ରାମ ୟୁରିଆ ସାର ଦିଆଯାଏ । ଜମିକୁ ଖୁସାଇ ଅନାବନା ଗଛ ଉପାଡ଼ି ଦେବା ଦରକାର । ଦ୍ୱିତୀୟ ଥର ଯବକ୍ଷର ସାର ପ୍ରୟୋଗ ପରେ ଗଛ ମୂଳକୁ ହୁଡ଼ା ଟେକିଦେବା ଉଚିତ । ଏହାହେଲେଶ ଜଳସେଚନ ତଥା ଜଳ ନିଷ୍କାସନ ସୁବିଧାଜନକ ହୁଏ । ରାସାୟନିକ ଉପାୟରେ ଘାସ ଦମନ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଏକର ପିଛା ୧୨୦୦ ମିଲିଲିଟର ଷ୍ଟମ୍ପ୍ କିମ୍ବା ୮୦୦ ମିଲିଲିଟର ଲାସୋ ଔଷଧକୁ ୪୦୦ ଲିଟର ପାଣି ମିଶାଇ ତଳି ରୋଇବା ପୂର୍ବରୁ ଜମିରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ବର୍ଷାଦିନେ ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଦରକାର ହୁଏନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟଦିନେ ୧୦-୧୨ ଦିନ ଅନ୍ତରରେ ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । ପାଣି ଅଭାବ ହେଲେ ପତ୍ର ହଳଦିଆ ପଡ଼େ ଓ ଫୁଲ ଝଡ଼ିଯାଏ । ବାଇଗଣ ଫସଲ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ୫୦-୬୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଜଳସେଚନ ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଫସଲରେ ୬-୮ ଥର ମାଣି ମଡ଼ାଇବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ବାଇଗଣ ଗଛରେ କାଣ୍ଡବିନ୍ଧା ପୋକ ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁଁ କାଣ୍ଡୋର କଣା ହୋଇଯାଏ । ଡାଳଗୁଡ଼ିକ ଭାଙ୍ଗିଯାଏ । ଡାଳ ଓ ଫଳବିନ୍ଧା ପୋକ ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁଁ କଅଁଳିଆ ଅଗଡାଳଗୁଡ଼ିକ ଝାଉଁଳି ପଡ଼େ । ଫଳଗୁଡ଼ିକୁ ପୋକ ଖାଇବା ଦ୍ୱାରା ଏହାର ବଜାର ଚାହିଦା କମିଯାଏ । ଏହି ପୋକମାନଙ୍କୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର କୁଇନାଲଫସ ବା ପ୍ରୋଫେକସ ବା କୁରାକ୍ରନ ବା ୨୫୦ ଗ୍ରାମ କେଲଡାନ ବା ପାଦାନ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣିରେ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଏହାଛଡ଼ା ଏକର ପିଛା ୮୦୦ ଗ୍ରାମ କାର୍ବାରିଲ ଗୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ ।
ଝାଉଁଳା ରୋଗ ଦେଖାଗଲେ ଏକର ପିଛା ୨୦୦ ଗ୍ରାମ ପ୍ଲାଣ୍ଟୋମାଇସିନ୍ ଓ ୨୦୦ ଗ୍ରାମ ବାଭିଷ୍ଟିନ୍‌କୁ ୨୦୦ ଲିଯଣ ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଫିମ୍ପିଜାତ ପୋଡ଼ାରୋଗ ବା ଫଳସଢ଼ା ରୋଗ ଦେଲେ ଏକର ପିଛା ୫୦୦ ଗ୍ରାମ ବ୍ଲାଇଟକ୍‌ସ ୫୦ କିମ୍ବା ଇଣ୍ଡୋଫିଲ ଏମ୍‌-୪୫ ଔଷଧ ସ୍ପ୍ରେ କରାଯାଇପାରିବ । ବେଳେବେଳେ ବାଇଗଣରେ ଛୋଟ ପତ୍ର ରୋଗ ହୁଏ । ଆକ୍ରାନ୍ତ ଗଛଗୁଡ଼ିକୁ ଉପାଡ଼ି ନଷ୍ଟ କରିଦେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହି ରୋଗ ଜୀବାଣୁର ବାହକ ପତ୍ରଡିଆଁ ପୋକକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛାହ ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର ମେଟାସିଷ୍ଟକସ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବା ଦରକାର ।
ବାଇଗଣ ପ୍ରାୟ ୧୨୦ ଦିନରେ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ । ଭଲଭାବେ ଚାଷ କଲେ ଏକ ଏକର ଜମିରୁ ପ୍ରାୟ ୮୦ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ବାଇଗଣ ମିଳିପାରିବ । କେତେକ ଚାଷୀ ନିଜ ଫସଲରୁ ମଞ୍ଜି ରଖିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଥରେ ଦୁଇଥଣ ବାଇଗଣ ତୋଳିସାରିବା ପରେ ଅନ୍ୟାନ ଫଳଗୁଡ଼ିକୁ ଗଛରେ ପାଚିବା ପାଇଁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ପାଚିଲା ଫଳକୁ ଗଛରୁ ତୋଳି ଆଣି ଛୁରୀ ସାହାଯ୍ୟରେ ଛୋଟ ଛୋଟ କରି କଟାଯାଏ । ଏଥିରୁ ମଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରି ପାଣି ଭର୍ତ୍ତି ପାତ୍ରରେ ରଖାଯାଏ । ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଭଲ ଭାବେ ଚକଟି ଛାଡ଼ିଦେଲେ ମଞ୍ଜି ତଳେ ବସିଯାଏ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଂଶ ଭାସିଉଠେ । ଏହାକୁ ଭଲ ଭାବେ ଧୋଇ ମଞ୍ଜି ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଏ । ଏହାକୁ ୪-୫ ଦିନ ଖରାରେ ଶୁଖାଇ ସାଇତି ରଖାଯାଏ । ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ବାଇଗଣରୁ ପ୍ରାୟ ୨୦ ଗ୍ରାମ ମଞ୍ଜି ମିଳିଥାଏ । ଏକର ପିଛା ପ୍ରାୟ ୧୫୦ରୁ ୧୮୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ମଞ୍ଜି ମିଳିପାରିବ । ସଙ୍କର ଜାତୀୟ କିସମରୁ ମଞ୍ଜି ରଖିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ମଞ୍ଜି ପାଇଁ ଚାଷ କରୁଥିଲେ ୧୦୦ ମିଟର ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ କିସମର ବାଇଗଣ ଚାଷ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।