ପ୍ରତିବର୍ଷ କାର୍ତିକ କୃଷ୍ଣ ତ୍ରୟୋଦଶୀ ତିଥିକୁ ଧନତେରସ ପର୍ବ ରୂପେ ପାଳନ କରାଯାଏ I ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଚଳିତ ଥିବା ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ ତ୍ରୟୋଦଶୀ’ କୁ ସମ୍ପ୍ରତି ‘ଧନତେରସ’ ପର୍ବ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଉଛି I କିନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ ଅନେକ ଯୁକ୍ତି ରହିଛି I :
କାର୍ତ୍ତିକ କୃଷ୍ଣ ତ୍ରୟୋଦଶୀ ତିଥିରେ ଦେବ ବୈଦ୍ୟ ତଥା ଆୟୁର୍ବେଦ ର ଜନକ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଙ୍କ ଜନ୍ମ ଦିବସ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯାଏ I ଅଥର୍ବବେଦ ର ଉପବେଦ ଭାବରେ ଏହା ବିବେଚିତ ହୋଇଥାଏ I
ପୁରାଣ ସାହିତ୍ୟରେ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ଥିବାର ବର୍ଣ୍ଣନା ରହିଛି I ପୁରାଣରେ ତାଙ୍କୁ ଗରୁଡ଼ ଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଏବଂ ବିଷବିଦ୍ୟା ବିଶାରଦ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି ଏବଂ ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ସୁଶୃତ ଙ୍କୁ ମରଣଶାସ୍ତ୍ର ବିଶାରଦ ଭାବରେ ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି I ତେବେ ବେଦ,ବେଦାନ୍ତ ଅଥବା ବ୍ରାହ୍ମଣ ଆଦି ଗ୍ରନ୍ଥ ରେ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଙ୍କ ନାଁ ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ I ମାତ୍ର ମହାଭାରତ ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁରାଣରେ ତାଙ୍କ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି I କାହା କାହା ମତରେ ଶଲ୍ୟଶାସ୍ତ୍ର ରେ ପାରଦର୍ଶିତା ଲାଭ କରିଥିବା ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ’ ଙ୍କ ନାମ ଆୟୁର୍ବେଦ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡିକରେ ବହୁଳ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୁଏ I ତାଙ୍କୁ ଶଲ୍ୟ ଚିକିତ୍ସା ର ଜନକ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ I ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଅଶ୍ୱିନୀ କୁମାରଙ୍କ ପରି ପୁରାଣ ଯୁଗରେ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଙ୍କ ମହତ୍ତ୍ୱ ଜଣାପଡେ I
ପୌରାଣିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ ଦେବାସୁରଙ୍କ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ୧୪ ଟି ରତ୍ନ ମଧ୍ୟରୁ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଥିଲେ ଅନ୍ୟତମ ,ଯିଏ ହସ୍ତରେ ଅମୃତର ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ କୁମ୍ଭ ଧରି ସମୁଦ୍ରରୁ ଆବିର୍ଭୁତ ହୋଇଥିଲେ I ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଵକ୍ରଧନୁ ଓ ତୀର ତାଙ୍କ ନାମ ର ଅର୍ଥ ବହନ କରେ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ’ ଙ୍କ ନାମ I ସେହି ଅନୁସାରେ ରାଶିଚକ୍ରରେ ଥିବା ଦ୍ୱାଦଶ ନାମ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ରାଶି ହେଉଛି ‘ଧନୁ‘ I ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ସହ ଚିହ୍ନିତ ହୋଇ ସାରିଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କରି କାରଣରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ ବକ୍ରାକାର ଗତି କରିଥାନ୍ତି ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ I
ତେବେ କେତେକ ଆଲୋଚକଙ୍କ ମତରେ ଅତୀତରେ ଭାରତୀୟ ମାନେ ସରଳ ,ଦର୍ଶନ ତଥା ନୈତିକତାର ଉଚ୍ଚ ବିଚାରଧାରା ସହ ନିରାଡ଼ମ୍ବର ଜୀବନଯାପନ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଥିବାରୁ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ’ ଙ୍କ ସ୍ମରଣରେ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ ଉତ୍ସବ ପାଳନ ହେଉଥିଲା I କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତୀ କାଳରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ଅପଭ୍ରଂଶ ରୂପ ‘ଧନତେରସ‘କୁ ଧନର ପ୍ରତୀକ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା I ତେଣୁ ସମୟକ୍ରମେ ଶବ୍ଦର ପ୍ରକୃତ ରୂପ ଓ ଅର୍ଥ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲୋପ ପାଇଯାଇଛି I ତେଣୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ପରମ୍ପରାକୁ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଙ୍କ ପୂଜା ପରିବେର୍ତ୍ତେ ପରିବେଶ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତାପ୍ରତି ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ I ସେଥିପାଇଁ ନିଜ ନିଜ ଗୃହ ଓ ବ୍ୟବସାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଗୁଡିକୁ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନ କରାଯାଇ ରଙ୍ଗୀନ ଓ ଆଲୋକ ମାଳରେ ସୁଦୃଶ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ I ଆଉ କେତେକ ପରମ୍ପରାରେ ପ୍ରକୃତ ଦୀପାବଳି ଏହି ଧନତେରସ ରୁ ହିଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ I ସେମାନେ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ସୁଖସମ୍ପତି ର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଶୁଭାଗମାନ ଏହି ଦିନ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ ବୋଲି ବହୁପୂର୍ବରୁ ଘର ଦ୍ୱାର ସଫା ରଖି ସୁନ୍ଦର ଆଲୋକ ମାଳରେ ସଜେଇଥାନ୍ତି I ବର୍ତ୍ତମାନ ଇଲେକ୍ଟୋନିକ୍ସ ମିଡ଼ିଆ ଆଉ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଏହି ଧନତେରସ ପାଳନ କରିବା ର ବିଦ୍ଧିକୁ ଭଳିକି ଭଳି ଟିପ୍ସ ମାଧମରେ ପଚାର କରାଗଲାଣି I ତେଣୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ସଂସ୍କୃତି ରେ ‘ଧନ୍ଵନ୍ତରୀ‘ ଙ୍କ ପୂଜା ଲୋପ ପାଇ ଧନତେରସରେ କେବଳ କିଣାକିଣି ସୁନାଠୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଲୁଗାପଟା ,ଘରର ଆସବାବ ପତ୍ର ଭିତରେ ସୀମିତ ରହିଯାଇଛି I
