ପୋଟଳ ଚାଷ

ଆସାମ, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ, ବିହାର ଏବଂ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଆଦି ରାଜ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବେ ପୋଟଳ ଚାଷ କରାଯାଇଥାଏ । ସମଗ୍ର ଉତ୍ତର ଭାରତରେ ପୋଟଳର ଅନେକ ବଣୁଆ କିସମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଯେ ଆସାମ ତଥା ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହାର ଚାଷ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ପୋଟଳ ଖୁବ୍ ଉପକାରୀ । ଏହାର ଅନେକ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ରହିଛି । ଏଥିରେ ଶତକଡ଼ା ୯୨ ଭାଗ ଜଳୀୟ ଅଂଶ ରହିଛି । ତାଛଡ଼ା ଶତକଡ଼ା ୨ ଭାଗ ପୁଷ୍ଟିସାର, ୩ ଭାଗ ତନ୍ତୁଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ, ୦
.୫ ଭାଗ ଖଣିଜ ଲବଣ ଓ ୨.୨ ଭାଗ ଶ୍ୱେତସାର ରହିଥାଏ ।
ପୋଟଳ ଫଳର ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ଏହାକୁ ଚିହ୍ନା ଯାଇଥାଏ । ଲମ୍ବା, ଗୋଜିଆ, ଅର୍ଦ୍ଧଗୋଲାକାର ଏବଂ ଗୋଲ ଏହି ଧରଣର ପୋଟଳ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଲୋକମାନେ ଲମ୍ବା ଆକାରର ପୋଟଳକୁ ଅଧିକ ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ଅଧିକ ଅମଳ ପାଇବା ପାଇଁ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ ଅଲୌକିକ କିସମ ଚାଷ କରାଯାଇପାରେ । ପୋଟଳ ଚେରକୁ ବିହନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ପୋଟଳ ଡାଳର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗଣ୍ଠିରୁ ଚେର ବାହାରି ମାଟିରେ ମିଶିଥାଏ । ଏହି ଚେରକୁ ବିହନ ରୂପେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଚେର ସହିତ କାଣ୍ଡର କିଛି ଅଂଶ ରହିଲେ ଶୀଘ୍ର ଗଛ ହୁଏ । ପୋଟଳର ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ଗଛ ଅଲଗା ଅଲଗା ଥାଏ । ସାଧାରଣ ଭାବରେ ମାଈ ଗଛର ଚେର ମସୃଣ ଏବଂ ଅଣ୍ଡିରା ଗଛର ଚେର ଗଣ୍ଠିଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ସବୁବେଳେ ଚେରର ଆକୃତି ଦେଖି ମାଈ ଅଣ୍ଡିରା ଚିହ୍ନାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ।
ଉର୍ବର, ବାଲିଆ, ଦୋରସା ମାଟିରେ ପୋଟଳ ଭଲ ହୋଇଥାଏ । ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବେ ଜଳ ନିଷ୍କାସିତ ହେଉଥିବା ସାମାନ୍ୟ ମଟାଳ ମାଟିରେ ବି ପୋଟଳ ଚାଷ କରାଯାଇ ପାରିବ । ପଟୁମାଟି ଥିବା ନଈପଠାରେ ପୋଟଳ ଭଲ ହୁଏ । ମାଟି ଅଧିକ ଅମ୍ଳୀୟ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ବାଲିଆ ମାଟିରେ ପୋଟଳ ଚାଷ କରିବାକୁ ହେଲେ ଅଧିକ ଖତ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼େ । ଶୀତଦିନ ଆରମ୍ଭରେ ପୋହଟଳ ଲଗାଯାଇଥାଏ । ଅକ୍ଟୋବର ମାସରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଜାନୁଆରୀ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପୋଟଳ ଲଗାଯାଏ । ଡିସେମ୍ବର-ଜାନୁଆରୀ ମାସରେ ଲଗାଇଲେ ଅତ୍ୟଧିକ ଶୀତ ଯୋଗୁ ଗଛ ଭଲ ବଢ଼େ ନାହିଁ । ଏଥିଯୋଗୁଁ ଫଳ ଆସିବାକୁ ଡେରିହୁଏ ।
ପୋଟଳ ଚାଷ ପାଇଁ ଜମିକୁ ୪-୫ ଓଡ଼ ଚାଷ କରି ମାଟି ଗୁଣ୍ଡ କରିଦେବା ଉଚିତ । ଧାଡ଼ିକୁ ଧାଡ଼ି ୧୫୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଓ ଗଛକୁ ଗଛ ୧୫୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଦୂରତାରେ ମନ୍ଦା କରି ଗଛ ଲଗାଯାଏ । ଏକ ଏକର ଜମିରେ ପ୍ରାୟ ୧୮୦୦ ମନ୍ଦା ରହିଥାଏ । ଗୋଟିଏ ମନ୍ଦାରେ ୨-୩ଟି ଗଛ ରଖାଯାଏ । ଚେରଗୁଡ଼ିକୁ ଲଗାଇଲା ବେଳେ ଏହାର ଉପର ଅଂଶ ମାଟି ପତ୍ତନରେ ରହିବା ଉଚିତ । ପ୍ରତି ଦଶଟି ଗଛରେ ଗୋଟିଏ ଅଣ୍ଡିରା ଗଛ ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଲଗାଇ ସାରି ଚେରଗୁଡ଼ିକୁ ନଡ଼ା ଦ୍ୱାରା ଘୋଡ଼େଇ ଦେବା ଦରକାର ।
ଶେଷ ଓଡ଼ ଚାଷ ବେଳେ ଏକର ପିଛା ୪-୫ ଟନ୍ ସଢ଼ା ଗୋବର ଖତ ବା କମ୍ପୋଷ୍ଟ ପ୍ରୟୋଗ କରି ମାଟିରେ ମିଶାଇଦେଲେ ଭଲ । ନଚେତ୍ ଖତକୁ ଚେର ଲଗାିବା ପୂର୍ବରୁ ମନ୍ଦାରେ ଦିଆଯାଇ ପାରିବ । ଚେର ଲଗାଇବା ବେଳେ ଏକର ପ୍ରତି ୨୪ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାର, ୩୨ କି.ଗ୍ର।।. ଫସଫରସ ଓ ୧୬ କି.ଗ୍ରା. ପଟାସ ସାର ଦେବାକୁ ହୁଏ । ଏହି ସାର ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୨୦୦ କି.ଗ୍ରଆ. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଏବଂ ୨୭ କି.ଗ୍ରା. ମୁଁରଟ୍ ଅଫ ପଟାସ ସହିତ ୫୨ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ କିମ୍ବା ୯୬ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିଅମ ଆମୋନିଅମ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ କିମ୍ବା ୧୨୦ କି.ଗ୍ରା. ଆମୋନିଅମ ସଲଫେଟ୍ ମିଶାଇ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୦୦ କି.ଗ୍ରା. ଏନ୍‌.ପପି.କେ. (୧୨-୩୨-୧୬) ଏବଂ ୨୬ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ବା ୬୦ କି.ଗ୍ରା. ଆମୋନିଅମ ସଲଫେଟ୍ ବା ୪୮ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିଅମ ଆମୋନିଅମ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ଦରକାର ହେବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୧୦୭ କି.ଗ୍ରା. ଶ୍ୟାମଳା, ୧୭ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଓ ୧୦୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ଦରକାର ହେବ । ଏହି ସାର ନ ମିଳିଲେ ଏକର ପ୍ରତି ୯୧ କି.ଗ୍ରା. ଗ୍ରୋମୋର (୧୪-୩୫-୧୪), ୨୪ କି.ଗ୍ରା.ହ ୟୁରିଆ ଏବଂ ୫ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ବ୍ୟବହାର କରାଯାପାରିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରତି ୬୨ କି.ଗ୍ରା. ଏନ୍‌.ପି.କେ. (୧୦-୨୬-୨୬), ୩୯ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଏବଂ ୧୦୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପ୍ରି ୨୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ଏବଂ ୫୦ କି.ଗ୍ରା. ସିଙ୍ଗଲ ସୁପର ଫସଫେଟ୍ ସହିତ ୮୬ କି.ଗ୍ରା. ଗ୍ରୋମୋର (୨୮-୨୮-୦) ବା ୧୨୦ କି.ଗ୍ରା. ସୁଫଳା ୨୦-୨୦-୦) ବ୍ୟବହାର କରାଯିବ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପିଛା ୭୦ କି.ଗ୍ରା ଡି.ଏ.ପି., ୨୫ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ଓ ୨୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ ପଟାସ ଦରକାର ହେବ ।
ପୋଟଳ ଲଗାଇବାର ଏକ ମାସ ଓ ଦୁଇ ମାସ ପରେ ପ୍ରତି ଧର ଏକର ପିଛା ୮ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାରଦେବାକୁ ହେବ । ଏଥିପାଇଁ ଏକର ପ୍ରତି ୧୭ କି.ଗ୍ରା. ୟୁରିଆ ବା ୩୨ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିଅମ ଆମୋନିଅମ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ ବା ୪୦ କି.ଗ୍ରା. ଆମୋନିଆ ସଲଫେଟ୍ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଲଗାଇବାର ତିନି ମାସ ପରେ ଏକର ପିଛା ୮ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାର ଓ ୧୬ କି.ଗ୍ରା. ପଟାସ ଦେବାକୁ ହେବ । ଏଥିପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୨୭ କି.ଗ୍ରା. ମ୍ୟୁରେଟ୍ ଅଫ୍ ପଟାସ ସହିତ ୧୭ କି.ଗ୍ରା. ୟୁନିଆ କିମ୍ବା ୩୨ କି.ଗ୍ରା. କାଲସିଅମ୍ ଆମୋନିୟମ ନାଇଟ୍ରେଟ୍ କିମ୍ବା ୪୦ କି.ଗ୍ର।।. ଆମୋନିଅମ ସଲଫେଟ୍ ମିଶାଇ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ହେବ ।
ଜମିରେ ଅନେକ ଅନାବନା ଘାସ ଉଠେ । ତେଣୁ କିଆରିକୁ ଖୁସାଇ ଦେଇ ଘାସ ବାଛିଦେବାକୁ ହୁଏ । ପ୍ରାୟ ତିନି ଥର କୋଡ଼ାଖୁସା କରିବାକୁ ହୁଏ । ସୁବିଧା ଥିଲେ ବାଉଁଶ କଣି ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗଛ ସାହାଯ୍ୟରେ ରଞ୍ଜା ଦିଆଯାଏ । ରଞ୍ଜା ଦେଲେ ଅଧିକ ଅମଳ ମିଳିଥାଏ । ମାଟିର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଚାହିଁ ପାଣି ମଡ଼ାଇବାକୁ ହୁଏ । ବାଲିଆ ମାଟିରେ ଅଧିକ ଥର ଜଳସେଚନ କରିବାକୁ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ମଟାଳ ମାଟିରେ କମ୍ ପାଣି ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଜମି ଅନୁସାରେ ୮-୧୦ ଦିନ ଅନ୍ତରରେ ପାଣି ମଡ଼ାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । କିଆରିରେ ଅତ୍ୟଧିକ ପାଣି ଜମି ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।
ପୋଟଳ ଫସଲରେ କାଙ୍କଡ଼ିଆ ପୋକ ଲାଗିଥାଏ । ଏହାକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର କୁଇନାଲଫସ ବା ୨୫୦ ଗ୍ରାମ କେଲଡାନ ବା ପାଦାନ ବା ଜୋସ୍ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବା ଉଚିତ । ଏହା ବଦଳରେ ଏକର ପିଛା ୮ କିଲୋଗ୍ରାମ ମାଲାଥିଅନ (୫%) କିମ୍ବା କାର୍ବାରିଲ (୫%) ଗୁଣ୍ଡ ଫସଲରେ ବିଞ୍ଚାଯାଇପାରେ । ଫଳବିନ୍ଧା ପୋକ ଦମନ ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୪୦୦ ମିଲିଲିଟର ମାଲାଥିଅନ ବା ୨୫୦ ଗ୍ରାମ କେଲଡାର ବା ପାଦାନ ବା ଜୋସ୍ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରାଯାଇପାରେ ।
ପୋଟଳ ଫସଲରେ ବେଳେବେଳେ ପତ୍ରପୋଡ଼ା ରୋଗ ଲାଗିଥାଏ । ଏଥିରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଏକର ପିଛା ୨୦୦ ଗ୍ରାମ ବାଭିଷ୍ଟିନ୍ ବା ୨୦୦ ମିଲି.ଲି. ରେଜଲଟ୍ ବା ଟିଲଟ ଔଷଧକୁ ୨୦୦ ଲିଟର ପାଣି ସହ ମିଶାଇ ସ୍ପ୍ରେ କରିବା ଦରକାର । ମୂଳ ସଢ଼ା ରୋଗ ଯୋଗୁଁ ପୋଟଳ ଗଛ ମରିଯିବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ । ଏହି ରୋଗ ଦାଉରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଲଗାଇବା ପୂର୍ବରୁ ଚେରଗୁଡ଼ିକୁ ବାଭିଷ୍ଟିନ୍ କିମ୍ବା ଇଣ୍ଡୋଫିଲ୍ ଏମ୍‌-୪୫ ଦ୍ରବଣରେ ବୁଡ଼ାଇବା ଉଚିତ ।
ଲଗାଇବାର ୩-୪ ମାସ ପରେ ଫଳ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ । ଏକ ଏକର ଜମିରୁ ପ୍ରାୟ ୫୦-୬୦ହ କ୍ୱିଣ୍ଟାଲ ଅମଳ ମିଳିପାରିବ । ରଞ୍ଜା ଦିଆଗଲେ ଏହି ପରିମାଣ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ।
ଗୋଟିଏ ଥର ଲଗାଇଲେ ପୋଟଳ ତିନି ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜମିରେ ରହିପାରିବ । ରଞ୍ଜା ଦିଆ ଯାଇଥିବା ଫସଲରୁ ଦୁଇ-ତିନ ବର୍ଷ ଅମଳ ପାଇବା ସୁବିଧାଜନକ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଗଛ ମୂଳରୁ ୨୦-୩୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଛାଡ଼ି ଡାଳପତ୍ର କାଟି ଦିଆଯାଏ । ତାପରେ ଗଛମୂଳ ସଫା କରି ସାର ଦିଆଯାଏ । ଏଥିରେ କୀଟନାଶକ ଔଷଧ ପକାଇଦେଲେ ପୂର୍ବ ବର୍ଷରୁ ରହିଥିବା ପୋକ ମରିଯାଇଥାଆନ୍ତି । ପୁରୁଣାମୂଳୀ ଫସଲ ଚାଷ ଯୋଗୁଁ ବିହନ ଓ ଲଗାଇବା ଖର୍ଚ୍ଚ କମି ଯାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅମଳ ମୂଳ ଫସଲ ତୁଳନାରେ ସାମାନ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।