ଚୋରିର ଭୟ ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଲୋକ ନିଜ ଘରେ ସୁନା ଓ ରୂପା ଅଳଙ୍କାର ରଖନ୍ତି ନାହିଁ । ଏହିପରି, ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ମୂଲ୍ୟବାନ ଅଳଙ୍କାରକୁ ଏକ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିବା ବ୍ୟାଙ୍କ ଲକରରେ ରଖନ୍ତି । ଆପଣଙ୍କ ମନରେ କେବେ ଏଭଳି ଆସିଛି କି ବ୍ୟାଙ୍କ ରେ ରଖିଥିବା ସୁନା ବଦଳ ହେଇ ଯିବନି ତ ? ଯଦି ଲକରରେ ରଖାଯାଇଥିବା କୋଟି ଟଙ୍କା ମୂଲ୍ୟର ସାମଗ୍ରୀ ଚୋରି ହୋଇଯାଏ କିମ୍ବା ବ୍ୟାଙ୍କର ଅବହେଳା ହେତୁ ନିଖୋଜ ହୋଇଯାଏ?
ତେବେ ଯଦି ଆପଣ ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ଜିନିଷକୁ ଏକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଲକରରେ ସଞ୍ଚୟ ରଖିବା ଉପରେ ଭାବୁଛନ୍ତି କିମ୍ବା ନୂତନ ବ୍ୟାଙ୍କ ଲକର ନେବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛନ୍ତି, ତେବେ ଆପଣ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଆରବିଆଇ) ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାପିତ ବ୍ୟାଙ୍କ ଲକର ନିୟମ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ଉଚିତ୍ । ଏହା ଜାଣିବା ଦ୍ୱାରା ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ଥିବା ଏଭଳି ସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ମିଳିବ ।
ଲକର ସୁରକ୍ଷା ହେଉଛି ବ୍ୟାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ବ । ନୂତନ ଆରବିଆଇ ମାନଦଣ୍ଡ ଅନୁଯାୟୀ ଭୟଭୀତ ହେବାର କୌଣସି ଆବଶ୍ୟକତା ନାହିଁ, ବ୍ୟାଙ୍କର ଅବହେଳା ଯୋଗୁଁ ଲକରର ବିଷୟବସ୍ତୁରେ କୌଣସି କ୍ଷତି ହେଲେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦେୟ ଦେବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଆରବିଆଇ ବିଜ୍ଞପ୍ତିରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି, ‘ବ୍ୟାଙ୍କ ପରିସରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ଦାୟିତ୍ୱ।
ବ୍ୟାଙ୍କ ଗ୍ରାହକମାନେ କ୍ଷତିପୂରଣ ପାଆନ୍ତି କି?
ଅବହେଳା ଏବଂ ତ୍ରୁଟି ଯୋଗୁଁ ବ୍ୟାଙ୍କ ପରିସରରେ ଯଦି ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ , ଚୋରି, ବିଲ୍ଡିଂ ଭୁଶୁଡ଼ିବା ଭଳି ଘଟଣା ଯେପରି ନହୁଏ ସେଥିପାଇଁ ବ୍ୟାଙ୍କର ଦାୟିତ୍ୱ ଅଟେ। ଯଦି ଏହି ଘଟଣା ଯୋଗୁଁ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଜିନିଷରେ କିଛି କ୍ଷତି ହୁଏ, ତେବେ ଲକରର ବାର୍ଷିକ ଭଡା ୧୦୦ ଗୁଣ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକର ଭରଣ କରନ୍ତି ।
ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ବ୍ୟାଙ୍କ କ୍ଷତିପୂରଣ ଦେବ ନାହିଁ:
କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କର ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀ ଅନୁଯାୟୀ, ଭୂକମ୍ପ, ବନ୍ୟା, ବଜ୍ରପାତ ଭଳି ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ କିମ୍ବା ଗ୍ରାହକଙ୍କ କୌଣସି ଦୋଷ କିମ୍ବା ଅବହେଳା ଯୋଗୁଁ ଲକରର ବିଷୟବସ୍ତୁ ନଷ୍ଟ ହୋଇଗଲେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦାୟୀ ରହିବ ନାହିଁ। ତଥାପି, ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ସେମାନଙ୍କ ଲକର ସିଷ୍ଟମ ସହିତ ଉପଯୁକ୍ତ ବିପର୍ଯ୍ୟୟରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ।
ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟତୀତ, ଲକରକୁ ସକ୍ରିୟ ରଖିବା ମଧ୍ୟ ଏକ ଦାୟିତ୍ୱ। ଏଥିପାଇଁ ଗ୍ରାହକ ବର୍ଷକୁ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଥରେ ବ୍ୟାଙ୍କର ଶାଖା ପରିଦର୍ଶନ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଲକର ଦେଖିବା ଉଚିତ୍। ଯଦି ଗ୍ରାହକ ତିନି ବର୍ଷ ପାଇଁ ଲକର ପରିଦର୍ଶନ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ଏହା ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ଯାଏ । ଯଦି ଗ୍ରାହକ ଲଗାତାର ସାତ ବର୍ଷ ଧରି ତାଙ୍କ ଲକର ଦେଖିବାକୁ ଯାଆନ୍ତି ନାହିଁ, ତେବେ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅନ୍ୟ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱବଧାନରେ ସେହି ଲକରକୁ ଖୋଲିପାରିବେ । ଯାହାକିଛି ଜିନିଷ ଲକରରେ ରଖାଯାଇଛି ତାହା ଗ୍ରାହକଙ୍କୁ ଫେରସ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ । ତା’ପରେ ସେହି ଲକରକୁ ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇପାରେ ।